Pracodawcy, którzy otrzymali zajęcie wynagrodzenia za pracę są zobowiązani do potrącania długu z wynagrodzenia pracownika – dłużnika, ale i do przekazywania do komornika i nie tylko określonych dokumentów, danych i innych informacji o dłużniku jak i o przebiegu sprawy egzekucyjnej. Jakie obowiązki ma pracodawca względem komornika na skutek otrzymanego zajęcia wynagrodzenia za pracę? Co grozi za niewykonanie obowiązków? Czy można zaskarżyć czynności wykonywane przez komornika? Na te i wiele innych pytań odpowiedziano w niniejszej publikacji.
|
Spis treści:
- Wynagrodzenie za pracę
- Potrącenia z wynagrodzenia za pracę
- Wszczęcie postępowania egzekucyjnego
- Zajęcie wynagrodzenia za pracę – o czym musi pamiętać pracodawca
- Pracodawca nie wykonał obowiązku zajęcia, potrącenia i przekazania środków z wynagrodzenia za pracę
- Komornik, czyli kto?
- Skarga na czynności komornika
|
Wynagrodzenie za pracę
Wynagrodzenie za pracę (nie za świadczenie usług) to kategoria zawarta w regulacjach ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465). Wysokość wynagrodzenia za pracę odnosi się bezpośrednio do zawartej z pracownikiem umowy o pracę. Wynagrodzenie za pracę to świadczenie pieniężne a niekiedy rzeczowe należne pracownikowi w zamian za wykonanie przez niego określonej pracy (czynności). Co niezwykle ważne pracownik (osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy) nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę.
Zgodnie z tym co mówią przepisy art. 85 i 86 Kodeksu Pracy wypłata wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie.
|
UWAGA!
W przypadku, gdy dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę przypada w dzień wolny od pracy wtedy pracodawca wypłaca pracownikowi należne wynagrodzenie w dniu poprzedzającym ten dzień wolny. |
Pracodawca jest obowiązany wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy:
- na wskazany przez pracownika rachunek płatniczy,
- do rąk własnych, jeżeli pracownik złożył w postaci papierowej lub elektronicznej wniosek o wypłatę wynagrodzenia w tej postaci.
|
UWAGA!
Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. |
Potrącenia z wynagrodzenia za pracę
Wynagrodzenie za pracę (kwota brutto określona w umowie o pracę) pracodawca ma obowiązek pomniejszyć o:
- naliczone składki na ubezpieczenie społeczne (finansowane przez pracownika),
- naliczoną składkę na ubezpieczenie zdrowotne (finansowaną przez pracownika),
- obliczony podatek dochodowy od osób fizycznych według skali podatkowej (12% lub 32%).
Po pomniejszeniu wynagrodzenia za pracę o powyższe składniki pracodawca ma obowiązek potrącić owe wynagrodzenie według konkretnej kolejności przedstawionej w tabeli.
| Kolejność potrąceń z wynagrodzenia z pracę |
| Lp. |
Rodzaj potrąceń |
Maksymalna wysokość potrącenia |
| 1. |
Sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych |
Do wysokości 60% wynagrodzenia netto |
| 2. |
Sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne |
Do wysokości połowy wynagrodzenia netto (z alimentami łącznie do 60% wynagrodzenia netto) |
| 3. |
Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi |
| 4. |
Kary pieniężne dotyczące nieprzestrzegania przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy |
|
Wszczęcie postępowania egzekucyjnego
Zgodnie z tym co mówi art. 796 ustawy z dnia 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 zwana dalej KPC) wniosek o wszczęcie egzekucji składa się stosownie do właściwości sądowi lub komornikowi. Warto wspomnieć, iż egzekucja w niektórych sprawach może być wszczęta z urzędu na żądanie sądu pierwszej instancji, który sprawę rozpoznawał.
|
UWAGA!
Zgodnie z art. 805 KPC przy pierwszej czynności egzekucyjnej komornik doręcza dłużnikowi:
- zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, z podaniem treści tytułu wykonawczego i wymienieniem sposobu egzekucji oraz z pouczeniem o możliwości, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, oraz
- sporządzony przez organ egzekucyjny odpis tytułu wykonawczego albo zweryfikowanego przez komornika dokumentu z systemu teleinformatycznego umożliwiającego weryfikację istnienia i treści tego tytułu.
|
Należy zaznaczyć, iż komornik w przesłanym zawiadomieniu poucza dłużnika o odpowiedzialności względem braku zapłaty wierzytelności, nie przesłania niezbędnej dokumentacji (jeżeli jest taki wymóg), przesłania wymaganych danych personalnych czy braku reakcji na zawiadomienie ale i pozostałych obowiązków dłużnika np. zawiadomieniu komornika o zmianie pracodawcy. Poucza również o prawie i sposobie złożenia wniosku o ograniczenie egzekucji i sposobie realizacji.
Zajęcie wynagrodzenia za pracę – o czym musi pamiętać pracodawca
Komornik w celu zajęcia wynagrodzenia za pracę zawiadamia pisemnie pracodawcę (określanego też mianem trzeciodłużnika) o tym fakcie oraz przekazuje poniższe dane:
- swoje dane i przy jakim sądzie działa,
- nazwę i dane pracodawcy,
- dane wierzyciela,
- dane pracownika (w tym miejsce urodzenia, PESEL, adres zamieszkania),
- rodzaju i wysokości zaległości wraz z podaniem kosztów egzekucyjnych, odsetek na dzień zajęcia,
- informacje o nakazie zapłaty w postępowaniu upominawczym wraz z podaniem czy jest zaopatrzony w tzw. klauzulę wykonalności,
- zasady potrąceń i kwot wolnych od potrąceń,
- pouczenia o obowiązkach i skutkach ich niewykonania.
Należy podkreślić, iż zajęcie jest dokonane z chwilą doręczenia wezwania dłużnikowi (pracodawcy) zajętej wierzytelności.
|
UWAGA!
Zajęcie wynagrodzenia za pracę skutkuje dla pracodawcy tym, aby nie wypłacał on dłużnikowi poza częścią wolną od zajęcia żadnego wynagrodzenia, lecz:
- przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie albo
- przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi w wypadku, gdy do wynagrodzenia jest lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych.
|
Jednocześnie w tym samym zawiadomieniu komornik wzywa pracodawcę do przesłania określonych danych w ciągu tygodnia.
| Otrzymane przez pracodawcę zajęcie wynagrodzenia za pracę obliguje pracodawcę do przesłania komornikowi w ciągu tygodnia poniższych informacji |
| Lp. |
Opis danych |
| 1. |
Zestawienie periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów za okres trzech miesięcy poprzedzających zajęcie i za każdy miesiąc oddzielnie |
| 2. |
Informacji w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi |
| 3. |
Informacji o istnieniu przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę wraz z oświadczeniem o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności chodzi o to, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli |
Należy dodać, iż pracodawca obowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia komornika oraz wierzyciela o każdej zmianie okoliczności, które zostały wymienione w powyższej tabeli.
|
UWAGA!
Jeżeli nastąpi rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem (dłużnikiem) to dotychczasowy pracodawca musi ująć wzmiankę w świadectwie pracy o:
- fakcie zajęcia wierzytelności,
- oznaczenie komornika, który dokonał zajęcia,
- numer sprawy egzekucyjnej,
- wysokość potrąconych już kwot
Co bardzo ważne przesłanie zawiadomienia komornika do nowego pracodawcy ma skutki dokonania zajęcia wynagrodzenia dłużnika już u tego nowego pracodawcy i to od momentu dojścia zawiadomienia do tego pracodawcy.
Co więcej obowiązek powiadomienia komornika o zmianie pracodawcy obciąża również dłużnika |
Pracownikowi nie wolno odbierać wynagrodzenia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób (poza częścią wolną od zajęcia) do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu. Dotyczy to:
- periodycznego wynagrodzenia za pracę,
- wynagrodzenia za prace zlecone,
- nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia,
- związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy.
Nowy pracodawca po otrzymaniu świadectwa pracy od pracownika (jeżeli była tam wzmianka o zajęciu wynagrodzenia) a w przypadku braku świadectwa lub wzmianki i w razie posiadania wiedzy o wcześniejszym pracodawcy - przesyła zawiadomienie o zatrudnieniu pracownika do:
- poprzedniego pracodawcy (który wydał świadectwo pracy),
- komornika widniejącego w świadectwie pracy
Odstępstwem od obowiązku zawiadamiania poprzedniego pracodawcy jest okoliczność, w której pracownik przedstawi zaświadczenie tego pracodawcy stwierdzające, że jego należności nie były zajęte.
Pracodawca nie wykonał obowiązku zajęcia, potrącenia i przekazania środków z wynagrodzenia za pracę
KPC m. in. w art. 886 określa kryteria kar jakie ustawodawca przewidział dla pracodawców, którzy nie uwzględnili zajęcia wynagrodzenia, nie dokonali potrącenia z wynagrodzenia i nie przekazali niezbędnych informacji do komornika (określonych w treści zajęcia wynagrodzenia za pracę).
| Zasady nakładania kar za brak realizacji obowiązków pracodawcy w związku z zajęciem wynagrodzenia za pracę |
| Opis sytuacji |
Konsekwencje |
| Pracodawca, który nie wykonał obowiązków dokonania zajęcia i przekazywania kwot wynikających z zajęcia oraz powiadomienia komornika o zajęciu wraz z przesłaniem wymaganych danych i dokumentów (powyższa tabela) albo zaniedbał przesłania dokumentów zajęcia wynagrodzenia nowemu pracodawcy dłużnika |
Komornik nakłada na pracodawcę grzywnę w wysokości do 5 000 zł.
Grzywna jest powtarzana, jeżeli pracodawca nadal uchyla się od wykonania tych czynności w dodatkowo wyznaczonym terminie |
| Jeżeli pracodawcą nie jest osoba fizyczna, grzywnie podlega pracownik lub wspólnik odpowiedzialny za wykonanie takiej czynności |
Komornik nakłada ww. grzywnę na osoby uprawnione do reprezentowania pracodawcy.
Gdy pracodawca to spółka cywilna, grzywnie podlega którykolwiek ze wspólników |
| Pracodawca, który w inny sposób naruszył obowiązki wynikające z zajęcia bądź złożył oświadczenia, informacje, dane do komornika niezgodne z prawdą albo dokonał wypłaty zajętej części wynagrodzenia dłużnikowi |
Odpowiada za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę
Wierzyciel może domagać się od pracodawcy wypłaty odszkodowania |
Warto podkreślić, iż powyżej wspomniana grzywna nakładana może być także na dłużnika, który nie powiadomił go o zmianie pracodawcy. Co więcej komornik może ponawiać nakładanie kary grzywny w razie braku reakcji pracodawcy. Należ też podkreślić, iż pracodawca dokonując przesłania wszelkiej dokumentacji dotyczącej zajęcia wynagrodzenia czy pism w tej sprawie winien wysyłać list rejestrowany, a więc polecony. W przypadku braku doręczenia pism pracodawca mając numer listu poleconego – potwierdzenie nadania jest w stanie wykazać, że faktycznie przekazał dokumentację – wysłał ją w konkretnym dniu.
Niemniej w praktyce wygląda to tak, że gdy pracodawca w żaden sposób nie reaguje to komornik ponownie przysyła zajęcie wynagrodzenia a czasem wezwanie do zajęcia wynagrodzenia i do odpowiedzenia i uzasadnienia z jakich przyczyn nie dokonano zajęcia i nie odpowiedziano na pierwotnie wysłane zajęcie wynagrodzenia.
Komornik, czyli kto?
Komornik to przede wszystkim funkcjonariusz publiczny, który pracuje przy sądzie rejonowym. Podlega on nadzorowi sądu oraz nadzorowi odpowiedzialnemu prezesa sądu rejonowego, przy którym działa.
Komornik realizując osobiście czynności w czasie postępowanie egzekucyjnego lub zabezpieczającego występuje w roli organu władzy publicznej. Niemniej w niektórych okolicznościach może zlecić wykonywanie określonych czynności asesorowi komorniczemu w ramach jego przygotowania do wykonywania zawodu. Komornik ma obowiązek wykonać określone czynności uregulowane ustawą z dnia 22.03.2018 r. o komornikach sądowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1691) ale także m.in. ustawą z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2023 r. poz. 2505).
| Ustawowe zadania komornika |
| Lp. |
Opis czynności |
| 1. |
Wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenia pieniężne i niepieniężne oraz zabezpieczenie roszczeń, w tym europejskich nakazów zabezpieczenia na rachunku bankowym (wyjątki w KPC) |
| 2. |
Wykonywanie innych tytułów wykonawczych oraz tytułów egzekucyjnych, które podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej bez zaopatrywania ich w klauzulę wykonalności |
| 3. |
Wykonywanie postanowień o zabezpieczeniu środka dowodowego oraz postanowień nakazujących wydanie środka dowodowego w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej |
| 4. |
Wykonywanie postanowień o zabezpieczeniu spadku lub sporządzanie spisu inwentarza |
| 5. |
Na zlecenie sądu albo wniosek powoda zobowiązanego przez sąd na podstawie:
- w terminie 14 dni od dnia otrzymania zlecenia osobiście doręcza bezpośrednio adresatowi zawiadomienia sądowe, pisma procesowe oraz inne dokumenty sądowe za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty, albo stwierdza, że adresat pod podanym adresem nie zamieszkuje,
- podejmuje czynności zmierzające do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania adresata
|
| 6. |
Sporządzenie protokół stanu faktycznego |
| 7. |
Na wniosek organizatora licytacji – sprawowanie urzędowego nadzoru nad dobrowolnymi publicznymi licytacjami, z przybiciem najniższej lub najwyższej oferty |
| 8. |
Wykonywanie zadań określonych w innych ustawach |
Skarga na czynności komornika
O możliwości wniesienia skargi na urzędowym formularzu oraz o sposobie, w jaki jest on udostępniany, komornik poucza dłużnika przy pierwszej czynności egzekucyjnej, a także strony i uczestników obecnych podczas czynności dokonywanej poza kancelarią, chyba że czynność ta podlega zaskarżeniu skargą w formie ustnej.
Zgodnie z art. 767 § 1 KPC na czynności komornika ale i na zaniechania, które dopuścił się komornik przysługuje skarga do sądu rejonowego (ze względu na siedzibę kancelarii komornika). Natomiast zażalenie na postanowienie sądu już nie przysługuje, z wyjątkiem postanowień w przedmiocie kosztów komorniczych. Skarga może zostać napisana w formie pisma, ale też może być wniesiona na urzędowym formularzu (dostępnym na stronie sądu rejonowego).
Skarga może być złożona przez stronę albo inną osobę i powinna zawierać opis zaskarżonej czynności lub czynności, której zaniechano wraz z wnioskiem o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności z uzasadnieniem.
|
UWAGA!
Skargę wnosi się w terminie tygodniowym od dnia:
- dokonania czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona,
- zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone,
- w którym skarżący dowiedział się, że czynność miała być dokonana w przypadku braku zawiadomienia.
|
Dłużnik wnosi skargę do komornika, który dokonał zaskarżonej czynności lub zaniechał jej dokonania.
W nawiązaniu do art. 767 § 5 KPC komornik w ciągu 3 dni od dnia otrzymania skargi sporządza uzasadnienie zaskarżonej czynności chyba, że zostało ono sporządzone wcześniej, albo przyczynę jej zaniechania i przekazuje je wraz ze skargą i aktami sprawy do właściwego sądu rejonowego, chyba że skargę w całości uwzględnia. O uwzględnieniu skargi komornik zawiadamia skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy. Jeżeli natomiast sąd stwierdzi oczywiste naruszenie prawa przez komornika, wówczas uwzględni skargę i stosownie do okoliczności obciąży go kosztami postępowania wywołanego skargą. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie stronom oraz komornikowi.
Końcowo warto wspomnieć, iż nie zawsze dłużnikowi przysługuje skarga na czynności podejmowane przez komornika albo na zaniechanie tych czynności. Skarga nie będzie przysługiwać na:
- zarządzenie komornika o wezwaniu do usunięcia braków pisma,
- zawiadomienie o terminie czynności,
- uiszczenie przez komornika podatku od towarów i usług.
Autor:
Krzysztof Ulicki
