W czerwcu 2018 roku wprowadzono w Polsce możliwość prowadzenia działalności gospodarczej bez konieczności rejestracji w CEIDG, GUS i urzędzie skarbowym. Dotyczy to oczywiście jedynie wybranych grup podmiotów gospodarczych, a mianowicie takich, których miesięczny przychód nie przekracza kwoty w wysokości połowy płacy minimalnej ustalonej na dany rok. Warto mieć świadomość, że w 2022 roku wartość minimalnego wynagrodzenia brutto wynosi 3010 zł. To oznacza, że maksymalny przychód z nierejestrowanej działalności gospodarczej w tym roku wynosi 1505 zł. Nierejestrowane firmy w większości przypadków zwolnione są z konieczności opłacania VAT. Czasem jednak takie rozwiązanie może okazać się dla nich opłacalne. Warto dowiedzieć się więcej na ten temat.
Działalność nierejestrowana a VAT
Obowiązująca w Polsce ustawa o podatku od towarów i usług wskazuje, że działalnością gospodarczą są wszelkie realizowane w sposób ciągły czynności, w ramach których wykorzystuje się określone towary oraz wartości niematerialne i prawne do osiągania celów zarobkowych. Prowadzeniem działalności gospodarczej zajmują się producenci, handlowcy oraz usługodawcy. W świetle ustawy o VAT działalnością gospodarczą jest również działalność nierejestrowana. W praktyce oznacza to, że osoba fizyczna, która zdecydowała się na prowadzenie firmy w tej formie jest podatnikiem VAT. Kluczową kwestią pozostaje jednak określenie jej faktycznego statusu.
Zwolnienia podmiotowe
Zasadnicza istota nierejestrowanej działalności gospodarczej sprowadza się do prowadzenia jej na niewielką skalę. W jej przypadku nie ma konieczności opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i zdrowotne, ani comiesięcznego odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy (trzeba jednak zadbać o uiszczenie podatku w odpowiedniej wysokości przy przesyłaniu deklaracji podatkowej za konkretny rok). Właścicielom omawianych firm – jak każdemu podmiotowi osiągającemu dochód w wysokości nieprzekraczającej 200 tys. zł w skali roku – przysługuje prawo do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego VAT.
Trzeba mieć jednak świadomość, że niektóre podmioty wyłączone są z możliwości korzystania ze zwolnień podmiotowych bez względu na wysokość osiąganych przychodów. Dotyczy to m.in. dostawców wyrobów z metali szlachetnych, większości towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, nowych środków transportu oraz komputerów i urządzeń elektrycznych. Ze wspomnianej możliwości nie mogą ponadto korzystać osoby świadczące usługi doradcze, prawnicze, jubilerskie oraz komornicze. Ponadto z koniecznością zarejestrowania się w charakterze czynnego podatnika VAT muszą liczyć się także osoby, które nie mają siedziby działalności w Polsce.
Osoby, które prowadzą nierejestrowaną działalność i korzystają ze zwolnienia podmiotowego VAT, zobowiązane są do prowadzenia dziennej ewidencji sprzedaży. Tego typu dokument należy uzupełniać systematycznie najpóźniej przed dokonaniem pierwszej sprzedaży w następnym dniu. Jego treść jest bardzo uproszczona w porównaniu do ewidencji prowadzonej dla celów VAT. Dokument uwzględnia liczbę porządkową, datę i wartość sprzedaży oraz wartość sprzedaży narastająco. Właściciele nierejestrowanych działalności zwolnionych z VAT nie muszą wystawiać faktur (chyba że z taką prośbą zwróci się do nich klient, nie później jednak niż w terminie do 3 miesięcy, licząc od upływu miesiąca, w którym zrealizowano transakcję.
W wystawionych rachunkach powinny znaleźć się takie informacje, jak numer porządkowy, data wystawienia, dane osobowe i adresy podatnika i nabywcy towaru lub usługi, cena i ilość dostarczonego towaru oraz kwota należności.
Rejestracja w charakterze czynnego podatnika VAT
Co do zasady, osoby prowadzące działalność nierejestrowaną – mimo jej niewielkiej skali – nie mają wcale obowiązku korzystania z przysługującego im zwolnienia z podatku VAT. Mogą oni zarejestrować się jako czynni podatnicy VAT, nie zgłaszając przy tym faktu prowadzenia firmy. Dla wielu osób takie rozwiązanie może okazać się bardzo korzystne. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy stawki VAT obowiązujące przy zakupie są niższe od tych obowiązujących przy sprzedaży. W tych okolicznościach można bowiem odliczyć nadwyżkę naliczonego podatku. Odliczanie VAT z tytułu ponoszonych kosztów działalności także może finalnie okazać się korzystne dla podatnika. Prawo do rozliczania VAT jest też korzystne dla osób planujących rozwój działalności poprzez wdrażane inwestycje.
Uzyskanie statusu czynnego podatnika VAT oznacza nie tylko przywileje dla osób prowadzących nierejestrowaną działalność. Muszą one bowiem mieć na uwadze również konieczność spełniania wszystkich obowiązków związanych z tym statusem. Do tych zobowiązań zalicza się m.in. prowadzenie ewidencji zakupu i sprzedaży do celów VAT, systematyczne przesyłanie deklaracji i pliku JPK_VAT oraz wystawianie faktur.
Osoby rejestrujące się jako podatnik VAT muszą dysponować numerem NIP nadanym przez urząd skarbowy. Wymaga się od nich wypełnienia formularza VAT-R oraz złożenia go w urzędzie skarbowym.
Źródła:
Autor: Łukasz Stachurski
