Działalność nierejestrowana a VAT

Działalność nierejestrowaną mogą prowadzić tylko osoby fizyczne. To oznacza, że wspólnicy jakiejkolwiek spółki nie mają dostępu do tej formy działalności. Działalność nierejestrowana pozwala na niewykonywanie wielu obowiązków przypisanych działalności gospodarczej.

Niemniej osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną podlega pod takie same zasady względem opodatkowania podatkiem VAT jak osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. Co się z tym wiąże?

Czym jest działalność nierejestrowa

Działalność nierejestrowana to działalność, która nie wymaga rejestracji w centralnej ewidencji działalności gospodarczej. Przez to nie wymaga ona:

• wypełniania obowiązków względem podatku VAT,
• odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy,
• podlegania pod ubezpieczenia społeczne, zdrowotne,
• opłacania składek ZUS,
• realizacji pozostałych obowiązków właściwych dla prowadzenia działalności gospodarczej.

Uregulowania dotyczące działalności nierejestrowanej zawarte są w ustawie z dnia 6.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236). Więcej szczegółowych informacji na temat działalności nierejestrowanej zostało zawarte w innej naszej publikacji.

Zwolnienie z podatku VAT a działalność nierejestrowana

Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą lub dopiero ją otwierający mogą skorzystać ze zwolnień z opodatkowania podatkiem VAT. Nie muszą (poza wyjątkami) rejestrować się jako czynni podatnicy VAT. Status czynnego podatnika VAT wymaga prowadzenia i elektronicznego przekazania:

• ewidencji i deklaracji JPK_V7X (deklaracja w zależności czy miesięczna, czy kwartalna),
• informacji podsumowującej VAT-UE jeżeli dokonywane są transakcje wewnątrzwspólnotowe,
• korekt ewidencji i/lub deklaracji JPK_V7X.

Czynny podatnik VAT ma obowiązek wystawiać faktury sprzedaży (na rzecz firm) oraz opłacać podatek VAT, jeżeli on wystąpi (gdy VAT ze sprzedaży przewyższa VAT z zakupów). Status czynnego podatnika VAT wymaga doliczenia podatku VAT (należnego) według właściwej stawki VAT w odniesieniu do dokonywanej sprzedaży towarów lub usług.

Niemniej czynny podatnik VAT ma prawo pomniejszyć podatek VAT należny (ze sprzedaży) o podatek VAT naliczony od dokonanych zakupów. Z kolei podatnik zwolniony z VAT nie wykonuje ww. obowiązków. Jego sprzedaż korzysta ze zwolnienia z VAT, a więc nie dolicza dodatkowo żadnego podatku VAT do swojej sprzedaży, ale też nie ma prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od dokonanych zakupów. Zwolnienie z podatku VAT może mieć charakter:

1. przedmiotowy – ze względu na rodzaj dokonywanej sprzedaży (bez ograniczeń wartości sprzedaży),
2. podmiotowy – z uwagi na nieprzekroczenie rocznego limitu wartości sprzedaży 200 000 zł.

Zwolnienie z podatku VAT a działalność nierejestrowana - szczegóły

Osoby fizyczne, które decyduję się na rozpoczęcie działalności nierejestrowanej mogą skorzystać z:

1. zwolnienia podmiotowego z VAT albo
2. zwolnienia przedmiotowego z VAT, jeżeli przedmiotem ich działalności są czynności zwolnione z VAT (rodzaje działalności zwolnione z VAT).

W przypadku zwolnienia podmiotowego z VAT wartość sprzedaży nie może przekroczyć rocznie 200 000 zł. Osoby fizyczne rozpoczynające działalność nierejestrowaną obliczają ten limit w proporcji do okresu prowadzenia działalności.

Można od razu zaobserwować, iż osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną nie przekroczy powyższego limitu z prostej przyczyny. Przychód z działalności nierejestrowanej nie może miesięcznie przekroczyć 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, a więc od lipca do grudnia 2024 roku – sumy 3 225 zł. Od roku 2025 kwota minimalnego wynagrodzenia ulegnie zwiększeniu, a więc i kwoty dopuszczalnego miesięcznego przychodu z działalności nierejestrowanej. Mimo to nie spowoduje to przekroczenia rocznego limitu zwolnienia podmiotowego z VAT. Należy pamiętać, iż gdy miesięczny przychodów z działalności nierejestrowanej przekroczy kwotę 3 225 zł (jeszcze do końca roku) to osoba fizyczna prowadząca tę działalność ma obowiązek ją zarejestrować za pośrednictwem systemu CEIDG.

Zwolnienie przedmiotowe z VAT to zwolnienie z opodatkowania VAT wobec dokonywanej sprzedaży bez względu na wartość tej sprzedaży (nie występują tu limity). W poniższej tabeli przedstawiono niektóre rodzaje sprzedaży zwolnione przedmiotowo z VAT.

Obowiązek opodatkowania podatkiem VAT przychodów z działalności nierejestrowanej

Może zdarzyć się sytuacja, w której osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną będzie musiała zarejestrować się jako czynny podatnik VAT.

Taki przypadek będzie miał miejsce, gdy osoba fizyczna:

1. prowadzi działalność nierejestrowaną i zaczyna dodatkowo prowadzić nowy rodzaj sprzedaży (w ramach tej działalności), który ustawowo podlega opodatkowaniu VAT,
2. rozpoczynając działalność nierejestrowaną od samego początku wykonuje rodzaj sprzedaży, który jest ustawowo opodatkowany podatkiem VAT.

Co wtedy?

Jeszcze przed dokonaniem pierwszej sprzedaży poniższych towarów lub usług osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną ma obowiązek zarejestrować się do VAT (poprzez formularz VAT-R). Data rejestracji to pierwszy dzień dokonania sprzedaży poniższych towarów lub usług.

Osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną i jednocześnie zarejestrowana do VAT będzie miała obowiązek:

1. doliczać podatek VAT do realizowanej sprzedaży a jednocześnie będzie miała prawo do odliczenia podatku VAT (pomniejszenia VAT należnego) od dokonanych zakupów,
2. wystawiania faktur sprzedaży na rzecz firm (na rzecz osób fizycznych na żądanie),
3. składać ewidencję i deklarację JPK_V7X,
4. opłacać podatek VAT (jeżeli wystąpi),
5. dokonywać korekt ewidencji i/lub deklaracji JPK_V7X, jeżeli jest taka konieczność.

Jak widać prowadząc działalność nierejestrowaną można także być zobowiązanym do rejestracji jako czynny podatnik VAT i do realizacji obowiązków czynnego podatnika VAT. Wykaz towarów lub usług, których sprzedaż wymaga obowiązku rejestracji jako czynny podatnik VAT przedstawiają poniższe tabele.

Autor:

Krzysztof Ulicki