Opieka nad małym dzieckiem to zajęcie, które można uznać za absorbujące. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku niemowląt oraz dzieci w wieku do lat trzech, czyli do momentu pojawienia się możliwości posłania malucha do przedszkola. Mając to wszystko na uwadze, prawo zezwala, aby młodzi rodzice i opiekunowie korzystali z różnego rodzaju urlopów przeznaczonych właśnie dla nich i związanych z opieką nad dziećmi. Do takich świadczeń zalicza się przede wszystkim urlop macierzyński, rodzicielski oraz wychowawczy. Warto dowiedzieć się, na jakich zasadach udziela się tego typu urlopów oraz komu tak faktycznie one przysługują. Dzięki temu w razie konieczności pracodawcy będą doskonale orientować się w kwestii obowiązkowych świadczeń, z których mogą korzystać wszyscy pracownicy będący jednocześnie rodzicami najmłodszych dzieci.
Urlopy macierzyńskie w praktyce
Urlopy macierzyńskie przysługują kobietom, które niedawno urodziły dziecko lub też adoptowały malucha bądź stworzyły dla niego rodzinę zastępczą. Zwykle przysługuje on matkom, choć niekiedy można go także przyznać ojcom i innym członkom rodziny (ale tylko w określonych okolicznościach oraz takim zakresie, w jakim nie został on wykorzystany przez matkę).
Dotyczy to głównie śmierci matki, porzucenia przez nią dziecka, a także niemożności sprawowania nad nim pieczy z uwagi na zły stan zdrowia albo chorobę psychiczną, uniemożliwiającą kobiecie normalną egzystencję. Wymiar urlopu macierzyńskiego zależy głównie od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie. I tak w przypadku jednego dziecka jest to 20 tygodni, dwojga 31 tygodni, trojga 33 tygodni, czworga 35 tygodni, pięciorga i więcej 37 tygodni. Podobnie dzieje się wówczas, gdy dziecko bądź dzieci zostaną adoptowane bądź przekazane do rodziny zastępczej. Taki urlop nie może trwać dłużej niż do ukończenia przez dziecko siódmego roku życia albo dziesiątego, jeśli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny. Tak czy inaczej w przypadku młodszych dzieci minimalny wymiar urlopu macierzyńskiego wynosi 9 tygodni.
Pracownica może skorzystać z możliwości wykorzystania części urlopu macierzyńskiego maksymalnie sześć tygodni przed planowaną datą porodu. Nie ma możliwości zrzeczenia się urlopu macierzyńskiego, jego część w wymiarze sześciu tygodni można jednak przekazać ojcu dziecka. W celu skorzystania z tych możliwości należy złożyć odpowiednie wnioski u pracodawcy. Urlop macierzyński w razie konieczności można także przerwać. Może się to jednak stać tylko wówczas, gdy minęło już co najmniej osiem tygodni od momentu urodzenia dziecka, a stałą opiekę nad nim przejmie ojciec bądź tez inny członek najbliższej rodziny.
Istnieje także możliwość skorzystania z tzw. skróconego urlopu macierzyńskiego. Dotyczy to sytuacji, gdy matka poroni bądź urodzi martwe dziecko lub też maluch umrze przed upływem ósmego tygodnia życia. Taki urlop maksymalnie trwa 8 tygodni i nie może być krótszy niż 7 dni. Jeśli dziecko umrze po ośmiu tygodniach od porodu, matka może wykorzystać tylko 7 dni przysługującego jej urlopu macierzyńskiego.
Urlop rodzicielski
Bezpośrednio po urlopie macierzyńskim nie trzeba od razu wracać do pracy. Można skorzystać z możliwości przejścia na urlop rodzicielski, przy czym opcja to dotyczy zarówno matek, jak i ojców maluchów. Taki urlop należy wykorzystać przed ukończeniem przez dziecko szóstego roku życia. Przysługuje on obojgu rodzicom w łącznym wymiarze do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz do 34 tygodni, gdy na świat w jednym czasie przyszło więcej niż jedno dziecko.
Z urlopów rodzicielskich mogą także skorzystać inni członkowie rodziny, np. babcie, dziadkowie albo wujkowie i ciocie dziecka w sytuacji, gdy matka zmarła albo porzuciła dziecko bądź też nie jest zdolna do prawidłowego zajęcia się maluchem na skutek choroby lub poważnego upośledzenia umysłowego. Z urlopu rodzicielskiego oboje rodzice mogą korzystać jednocześnie albo tylko jedno z nich. Drugie wówczas jako ubezpieczone w ZUS może pobierać zasiłek macierzyński w określonej wysokości.
Urlop rodzicielski można wykorzystać naraz albo podzielić go na kilka części (pierwsza z nich musi mieć co najmniej 6 tygodni, pozostałe natomiast przynajmniej 8 tygodni. W celu skorzystania z możliwości oferowanych przez urlop rodzicielski należy złożyć do pracodawcy odpowiedni wniosek wraz z wszystkimi niezbędnymi informacjami.
W trakcie urlopu rodzicielskiego można wykonywać pracę dla pracodawcy w maksymalnym wymiarze połowy etatu.
Urlop wychowawczy
Maksymalny czas trwania urlopu wychowawczego wynosi 36 miesięcy. Jest to świadczenie bezpłatne, z którego można skorzystać do momentu ukończenia przez dziecko 6 lat. Można z niego skorzystać wówczas, gdy staż pracy w danej firmie wynosi co najmniej pół roku (wliczając w to również czas pobierania zasiłków dla bezrobotnych. Urlop wychowawczy nie musi być udzielony w jednym czasie. Można go rozłożyć na maksymalnie pięć różnych części. Oboje rodziców mogą korzystać z tego świadczenia w jednym czasie. Każdy rodzic ma wyłączne prawo do wykorzystania jednego miesiąca.
Autor: Łukasz Stachurski
Źródła:
