Kilka umów zleceń a ZUS

Umowa zlecenie to jedna z najczęstszych form zawieranych umów na okoliczność zlecenia wykonania określonych czynności. Umowa zlecenie to jedna z umów cywilnoprawnych, która może podlegać pod obowiązek ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego a niekiedy i Funduszu Pracy oraz Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Czasem osoba fizyczna posiada kilka umów zleceń. Czy od każdej umowy jest zobowiązana opłacać wszystkie składki? Czy może ma wybór? Jeśli tak to jaki?

Umowa zlecenie jako jedna z umów cywilnoprawnych

Na mocy art. 734 do 751 ustawy z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610) umowa zlecenie oznacza przyjęcie zlecenia przez tzw. przyjmującego zlecenie, który to zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej. Przekazującym zlecenie jest zleceniodawca.

Umowa zlecenie jest jedną z nazwanych umów cywilnoprawnych, dla której zasady określa Kodeks Cywilny. To oznacza, że żadne przepisy Kodeksu Pracy nie określają ram prawnych dla funkcjonowania umów zleceń.

W umowie zlecenie występują zazwyczaj dwie strony:

• zleceniobiorca, czyli biorący zlecenie (wykonawca zlecenia),
• zleceniodawca, czyli dający zlecenie do wykonania.

Zleceniodawca daje zlecenie a zleceniobiorca zobowiązuje się wykonać to zlecenie w określonym terminie i zakresie przedstawionym w umowie. Umowa zlecenie może przybrać charakter odpłatny, ale też nieodpłatny. Zleceniobiorca w czasie realizacji zlecenia powinien udzielić zleceniodawcy informacji o przebiegu realizacji zlecenia a po wykonaniu zlecenia przedłożyć wszystko co składa się na zakończone zlecenie. Kodeks cywilny przewiduje, że zarówno zleceniobiorca jak i zleceniodawca może wcześniej odstąpić od umowy, musi to jednak nastąpić na skutek podania ważnej przyczyny.

Nieuprawnione skrócenie umowy przez zleceniobiorcę może wiązać się z wypłatą odszkodowania. Z kolei nieuprawnione skrócenie umowy przez zleceniodawcę wiąże się z koniecznością naprawienia szkody wobec zleceniobiorcy.

Należy też podkreślić, iż wcześniejsze rozwiązanie umowy przez zleceniodawcę powinno wiązać się z koniecznością zwrócenia zleceniobiorcy wszelkich wydatków jakie poniósł on na wykonanie danego zlecenia. Strony umowy zlecenia mogą jednak zawrzeć porozumienie ws. rozwiązania umowy. Warto też zaznaczyć, że zleceniobiorca może nawet bez zgody zleceniodawcy odstąpić od wykonania zlecenia, jeżeli nie może uzyskać tej zgody a ma wiedzę, że zleceniodawca zgodziłby się na to uwzględniając występujący w danym momencie stan faktyczny.

Jakim składkom ZUS podlega umowa zlecenie?

Umowa zlecenie jako jedna z umów cywilnych podlega oskładkowaniu. Mówi o tym art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 zwanej dalej ustawą o SUS). Osoba fizyczna, która podpisała:

1. umowę agencyjną lub
2. umowę zlecenia lub
3. inną umowę o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo

- podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, zdrowotnemu (z uwagi na podleganie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu) jeżeli nie posiada innego tytułu do ubezpieczenia. O tym w dalszej części publikacji.

Zatem gdy osoba fizyczna popisze umowę zlecenie i nie posiada innego tytułu do ubezpieczeń społecznych np. umowa o pracę, działalność, inne wówczas najczęściej wystąpią 2 warianty tych zleceń:

1. umowa zlecenie do 200 zł brutto bądź umowa zlecenie powyżej 200 zł brutto ale poniżej 4 300 zł brutto – podlega wszystkim składkom ZUS bez FP (emerytalna, rentowa, wypadkowa, zdrowotna, FGŚP) a dodatkowo składce chorobowej, ale tylko dobrowolnie,
2. umowa zlecenie powyżej 4 300 zł brutto (minimalnego wynagrodzenia za pracę do końca 2024r.) – podlega wszystkim składkom ZUS (emerytalna, rentowa, wypadkowa, zdrowotna, FP, FGŚP) a dodatkowo składce chorobowej, ale tylko dobrowolnie.

Warto dodać, iż umowy zlecenie do 200 zł brutto są opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym. To oznacza, że opodatkowaniu podlega kwota brutto za przepracowany okres czasu, wynikająca z umowy (bez pomniejszania o składki ZUS). W przypadku umów zleceń powyżej 200 zł brutto opodatkowaniu podlega kwota brutto za przepracowany okres czasu, wynikająca z umowy minus składki ZUS społeczne finansowane przez pracownika (emerytalne, rentowe, dobrowolne chorobowe).

Kilka umów zleceń? Co to oznacza względem ZUS?

Nierzadkim przypadkiem jest, gdy osoba fizyczna posiada dwie lub więcej umów zleceń. To zjawisko na płaszczyźnie ZUS (podlegania pod ubezpieczenia ZUS - oskładkowania) określa się mianem zbiegu tytułów do ubezpieczeń. W takiej sytuacji powstaje problem czy wszystkie umowy zlecenie będą oskładkowane czy też nie. Jeżeli tak to, które umowy będą oskładkowane a które nie?

Pamiętając o art. 9 ust. 2 ustawy o SUS osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń.

Natomiast w nawiązaniu do art. 18 ust. 7 ustawy o SUS gdy łączna podstawa do ubezpieczeń społecznych (kwota brutto ze zlecenia lub łącznie ze zleceń) u zleceniobiorcy w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia (do końca roku 2024 – 4 300 zł brutto) to zleceniobiorca podlega pod ubezpieczenia społeczne (i zdrowotne) z tych wszystkich umów zleceń.

Przykład 1

Zleceniobiorca posiada 2 umowy zlecenia. Jedna opiewa na kwotę 2 100 zł brutto miesięcznie. Druga na sumę 1 700 zł brutto miesięcznie. Z uwagi na to, iż suma zleceń nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia 4 300 zł brutto (obowiązującego do końca roku 2024) to zleceniobiorca będzie zobowiązany objąć ubezpieczeniami społecznymi obie umowy zlecenie.

Przykład 2

Zleceniobiorca posiada 3 umowy zlecenia. Jedna opiewa na kwotę 3 100 zł brutto miesięcznie. Druga na sumę 1 000 zł brutto miesięcznie. Trzecia umowa opiewa na kwotę 500 zł brutto. Suma umów zleceń przekroczyła kwotę minimalnego wynagrodzenia 4 300 zł brutto. Niemniej wszystkie 3 umowy zlecenia podlegają pod ubezpieczenia społeczne (zdrowotne). Jeżeli zleceniobiorca zawarłby kolejną umowę zlecenie to ta umowa podlegałaby wyłącznie pod ubezpieczenie zdrowotne, a więc od tej umowy nie opłacałby składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, dobrowolne chorobowe, wypadkowe).

Przykład 3

Zleceniobiorca posiada 3 umowy zlecenia. Jedna opiewa na kwotę 3 500 zł brutto miesięcznie. Druga na sumę 1 500 zł brutto miesięcznie. Trzecia umowa opiewa na kwotę 1 500 zł brutto. Suma umów zleceń przekroczyła kwotę minimalnego wynagrodzenia 4 300 zł brutto. Niemniej umowy zlecenie na kwotę 3 500 zł brutto oraz 1 500 zł brutto będą podlegały pod ubezpieczenia społeczne (i zdrowotne). Natomiast trzecia umowa zlecenie będzie podlegała wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu (składce zdrowotnej).

Jeżeli osoba fizyczna posiada umowę zlecenie lub kilka umów zleceń musi ustalić wartość wszystkich umów w kwocie brutto z uwzględnieniem obowiązującej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. To pozwoli zweryfikować, które umowy zlecenie będą podlegać pod ubezpieczenia społeczne a które wyłącznie pod ubezpieczenie zdrowotne. W tym momencie powstaje kolejne pytanie. Co w sytuacji, gdy zleceniobiorca prowadzi dodatkowo działalność gospodarczą? Tutaj sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Jak? To będzie przedmiotem odrębnej publikacji.

Autor:

Krzysztof Ulicki