W obecnych czasach bardzo popularną formą pracy zawodowej jest samozatrudnienie. Na takie rozwiązanie decydują się osoby, które mają problem ze znalezieniem odpowiedniej pracy dla siebie lub też są niezadowolone ze swojego obecnego miejsca pracy. Co do zasady, samozatrudnienie jest synonimem prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Rozwiązanie to wielu osobom wydaje się bardzo atrakcyjne ze względu na elastyczność czasu pracy oraz możliwość samodzielnego decydowania o kierunkach rozwoju przedsiębiorstwa. Z drugiej jednak strony nie jest ono też wolne od ryzyka oraz pewnych wad, z których należy sobie zdawać sprawę przed założeniem własnej firmy. Warto uświadomić sobie, czym jest samozatrudnienie oraz z jakimi plusami oraz minusami wiąże się to rozwiązanie.
Czym jest samozatrudnienie?
W polskim ustawodawstwie kategoria samozatrudnienia nie została oddzielnie zdefiniowana, zapewne ze względu na jej tożsamość z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej (w swoim imieniu, na swój rachunek oraz na swoje ryzyko). Pojęcie działalności gospodarczej w literaturze przedmiotu doczekało się co najmniej kilkunastu definicji. Najprościej rzecz ujmując, jest to zorganizowana działalność zarobkowa, prowadzona w sposób ciągły oraz we własnym imieniu. Założyć ją może każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (np. zaciągania zobowiązań na własną odpowiedzialność).
W praktyce oznacza to osoby pełnoletnie, które nie zostały ubezwłasnowolnione ze względu na stan zdrowia. W samozatrudnieniu charakterystyczne jest ponoszenie ryzyka gospodarczego związanego z wykonywanymi zadaniami; brak wykonywania zadań na zlecenie innego podmiotu, odpowiedzialnego za ich realizację; brak kierownictwa innej osoby przy wykonywaniu czynności służbowych. Do rozpoczęcia samozatrudnienia niezbędne jest złożenie stosownego wniosku do CEIDG.
Samozatrudnienie i związane z nim korzyści
Osoby, które decydują się na samozatrudnienie, swoją decyzję tłumaczą różnymi czynnikami. Przede wszystkim do skorzystania z takiej możliwości pracy skłania ich wizja lepszego zarobku. Dana osoba sama decyduje, jakiego rzędu zysk z danej działalności ją interesuje oraz samodzielnie wybiera najlepsze jej zdaniem opcje, które pozwolą jej na realizację założonego celu. Wynagrodzenie jednostki prowadzącej działalność gospodarczą zasadniczo powinno być wyższe niż pensja pracownicza, choćby ze względu na brak odliczenia przez pracodawcę kosztów uzyskania przychodu. Przedsiębiorcy cenią sobie również elastyczny czas pracy – wykonują swoje obowiązki wtedy, kiedy chcą oraz gdzie chcą. Ponadto mogą oni dowolnie wybierać sobie, z kim chcą współpracować i od kogo brać zlecenia. Sami wyznaczają sobie limit realizowanych zadań zgodnie z własnymi chęciami oraz możliwościami czasowymi.
Kierunki rozwoju własnej firmy przedsiębiorca ustala sam, samodzielnie decyduje on też o tym, jak długo jego firma będzie funkcjonowała na rynku. Warto wspomnieć także o korzyściach podatkowych związanych z samozatrudnieniem. W działalności gospodarczej można bowiem odliczyć od podatku koszty uzyskania przychodów oraz podatek VAT. Części przedsiębiorców przysługują również niższe stawki podatkowe związane z rozliczaniem się stawką liniową albo ryczałtem. Na samozatrudnieniu można korzystać ze zwolnień lekarskich pod warunkiem opłacania ubezpieczenia chorobowego.
Wady samozatrudnienia
Niestety, własna firma to nie tylko szereg korzyści, ale także dużo więcej obowiązków obarczających prowadzącą ją osobę. Przede wszystkim trzeba pamiętać o konieczności samodzielnego prowadzenia księgowości oraz opłacania składek (można oczywiście zatrudnić księgową lub powierzyć te kwestie biuru rachunkowemu, ale generalnie rzecz ujmując, w niczym nie zmienia to faktu, że odpowiedzialność za realizację tych zobowiązań odpowiada sam przedsiębiorca).
Pracownik zatrudniony na etacie nie musi natomiast zaprzątać sobie głowy tymi sprawami, załatwia je za niego bowiem pracodawca. Trzeba też pamiętać o tym, że samozatrudniony nie podlega przywilejom pracowniczym ukonstytuowanym w Kodeksie pracy (m.in. okres ochronny przed zwolnieniem z pracy kobiet w ciąży czy osób na kilka lat przed emeryturą). Przedsiębiorcy nie przysługuje również prawo do urlopu wypoczynkowego. Nie oznacza to oczywiście konieczności pozostawania do dyspozycji kontrahentów przez cały rok. W podpisanej obustronnie umowie można zawrzeć zapis o okresach bez zleceń, ale trzeba mieć świadomość, że brak pracy w wypadku osoby prowadzącej działalność gospodarczą jest tożsamy z brakiem wynagrodzenia za dany miesiąc (lub inny czas).
Zawierając umowę z kontrahentem, należy zwrócić uwagę na zawarte w niej zapisy. Jeśli okaże się, że zlecenie jakieś pracy wymaga wykonywania obowiązków służbowych w określonym miejscu i czasie, pod nadzorem jakiejś osoby, musisz wiedzieć, że jest to niezgodne z prawem. Współpraca B2B powinna bowiem odbywać się na zasadach partnerstwa, a nie podległości służbowej, typowej dla stosunków panujących pomiędzy pracodawcami a zatrudnianymi przez nich na etacie pracownikami.
