Jednostka mikro w roku 2024

Posiadanie przez przedsiębiorcę określonego statusu podatkowego lub innego otwiera wiele możliwości obniżenia podstawy opodatkowania. Posiadanie statusu podatkowego umożliwia także stosowanie niektórych uproszczeń. Co daje posiadanie statusu jednostki mikro w roku 2024? Co ona oznacza? Jakie warunki należy wypełnić, aby być jednostką mikro?

Jednostka mikro, czyli jaka?

Przedsiębiorcy spotykają się z różnymi rodzajami określeń podatników. Mały podatnik, średni podatnik, duży podatnik. To w świetle ustaw o podatku dochodowym ale i ustawy o VAT. Swoją charakterystykę podatnika nazywanego jednostką posiada także ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120) zwana dalej ustawą o rachunkowości.

 Jak mówi art. 3 ust. 1a ustawy o rachunkowości jednostkami mikro w rozumieniu ustawy są następujące grupy podmiotów:

1. spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji) oraz spółki cywilne a także inne osoby prawne, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,
2. związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych,
3. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku,
4. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku,
5. przedsiębiorstwa w spadku, jeżeli na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku prowadzone były księgi rachunkowe.

Niemniej każda z ww. grup musi spełniać warunki aby posiadać status jednostki mikro.

Co daje status jednostki mikro w świetle ustawy o rachunkowości – bez zasady ostrożności wyceny

Status jednostki mikro daje określone korzyści (możliwość stosowania uproszczeń w prowadzonych księgach rachunkowych) przedsiębiorcy, który spełnił powyżej wymienione warunki. Pierwszą podstawową korzyścią jest to, że jednostka mikro może zrezygnować z zachowania zasady ostrożności znajdując zastosowanie przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów. Zasada ostrożności stosowana jest przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów według rzeczywiście poniesionej na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty).

Art. 7 ustawy o rachunkowości objaśniający wymóg stosowania zasady ostrożności wyceny mówi, iż realizując tę zasadę jednostka w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, musi uwzględnić:

1. zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również dokonywane w postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych,
2. wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne,
3. wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne,
4. rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.

Jednostka mikro może natomiast zrezygnować z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów w zakresie tworzenia odpisów aktualizujących wartość aktywów oraz rezerw na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.

Co daje status jednostki mikro w świetle ustawy o rachunkowości – bez wyceny według wartości godziwej

Kolejne ułatwienie dla jednostek mikro to brak obowiązku wyceny aktywów i pasywów według wartości godziwej i skorygowanej ceny nabycia. Jak mówi art. 28 ust. 6 ustawy o rachunkowości wartość godziwa to kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.

Wartość godziwą instrumentów finansowych znajdujących się w obrocie na aktywnym rynku stanowi cena rynkowa pomniejszona o koszty związane z przeprowadzeniem transakcji, gdyby ich wysokość była znacząca. Cenę rynkową aktywów finansowych posiadanych przez jednostkę oraz zobowiązań finansowych, które jednostka zamierza zaciągnąć, stanowi zgłoszona na rynku bieżąca oferta kupna, natomiast cenę rynkową aktywów finansowych, które jednostka zamierza nabyć, oraz zaciągniętych zobowiązań finansowych stanowi zgłoszona na rynek bieżąca oferta sprzedaży.

Z kolei skorygowana cena nabycia to wartość stosowana przy wycenie aktywów finansowych bądź zobowiązań finansowych. Na mocy art. 28 ust. 8a ustawy o rachunkowości skorygowana cena nabycia aktywów finansowych i zobowiązań finansowych to cena nabycia (wartość), w jakiej:

1. składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg rachunkowych,
2. następnie pomniejszona o spłaty wartości nominalnej,
3. odpowiednio skorygowana o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszona o odpisy aktualizujące wartość.

Co daje status jednostki mikro w świetle ustawy o rachunkowości – amortyzacja podatkowa

Jednostka (firma) posiadająca status mikro lub małej oraz jednostka działająca na podstawie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ma możliwość ujmowania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych według zasad określonych w przepisach podatkowych.

Uproszczenie takie pozwala jednostce ująć w kosztach zarówno bilansowo i podatkowo takie same odpisy amortyzacyjne. To z kolei powoduje, iż amortyzacja bilansowa i podatkowa będą sobie równe. Ponadto coroczna wartość netto środków trwałych zarówno w ujęciu bilansowym i podatkowym będzie taka sama. Wyjątkiem od reguły może być zdarzenie na skutek, którego wystąpi tzw. trwała utrata wartości środka trwałego.

Co daje status jednostki mikro w świetle ustawy o rachunkowości – bierne rozliczenia międzyokresowe

Jednostka o statusie mikro może nie musi tworzyć biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dotyczących przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych.

Jednostki są zobligowane do wykazywania w księgach rachunkowych biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów to prawdopodobne zobowiązania, które będą przypadać na okres bieżący, okres obrachunkowy (rok obrotowy). Bierne rozliczenia między okresowe dotyczą w szczególności:

    1) świadczeń wykonanych na rzecz jednostki przez kontrahentów jednostki, a kwotę zobowiązania można oszacować w sposób wiarygodny,

    2) obowiązku wykonania, związanych z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych, a także przyszłych świadczeń wobec nieznanych osób, których kwotę można oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana, w tym z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane produkty długotrwałego użytku.

Zobowiązania związane z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników wykazuje się w bilansie jako rezerwy na zobowiązania.

Co daje status jednostki mikro w świetle ustawy o rachunkowości – uproszczone sprawozdanie finansowe

Jednostki o statusie mikro mają także prawo do sporządzania uproszczonego sprawozdania finansowego. Bilans, rachunek zysków i strat jaką ma obowiązek stosować jednostka mikro zawarta jest w załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości. Jest tam bardzo mało pozycji w porównaniu z bilansem i rachunek zysków i strat obejmującym wszystkie pozycje bilansowe i wynikowe. Co jeszcze?

Na koniec warto zaznaczyć, iż firmy posiadające status jednostki mikro nie są zobligowane do sporządzania jeszcze innego elementu sprawozdania. Chodzi o rachunek przepływów pieniężnych, który w niektórych przypadkach jest obowiązkowy

Autor:

Krzysztof Ulicki