Wykorzystywane w działalności samochody, tak jak wszystkie inne mogą ulec uszkodzeniu na skutek wypadków i kolizji drogowych.
Jakie skutki podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych będzie miało zbycie uszkodzonego środka trwałego będącego samochodem osobowym? Na wiele wątpliwości przedsiębiorców odpowiedziano w niniejszej publikacji.
Środek trwały w firmie podlegający amortyzacji i niepodlegający amortyzacji
Jak mówi art. 22a ust. 1 z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2021 poz. 1128 zwana dalej ustawą o PDOF) podatnik może ująć w kosztach prowadzonej działalności miesięczne odpisy amortyzacyjne w odniesieniu do składników majątku, które spełniają warunki środka trwałego.
Środkiem trwałym jest składnik majątku, który:
- stanowi własność lub współwłasność podatnika,
- został nabyty lub wytworzony we własnym zakresie,
- jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- jego przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok,
- jest wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą,
- jego wartość początkowa przekracza 10.000 zł,
- może być oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu operacyjnego.
Bardziej szczegółową charakterystykę składnika majątku stanowiącego środek trwały zawarto w publikacji „Sprzedaż powypadkowego firmowego samochodu osobowego a opodatkowanie VAT”.
Opodatkowanie PIT zbycia firmowego samochodu osobowego
Zbycie samochodu osobowego stanowiącego środek trwały w działalności gospodarczej będzie generował przychód kwalifikowany jako pozostały przychód z działalności gospodarczej.
Przychodem będzie kwota brutto z faktury jeżeli sprzedającym jest podatnik zwolniony z VAT. Jeżeli sprzedającym będzie czynny podatnik VAT wówczas przychodem z działalności gospodarczej będzie kwota netto z faktury sprzedaży danego samochodu. W niektórych przypadkach jest możliwe skorzystanie ze zwolnienia z podatku VAT. Ta kwestia została poruszona w publikacji – „Sprzedaż powypadkowego firmowego samochodu osobowego a opodatkowanie VAT”.
Przychód ten będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych według zasad, które panują w wybranej formie opodatkowania jaką stosuje przedsiębiorca (podatek liniowy – 19%, skala podatkowa – 12%, ryczałt – 3%).
Poza ryczałtem (gdzie opodatkowaniu stawką 3% podlega przychód ze sprzedaży środka trwałego) podstawę opodatkowania sprzedaży samochodu osobowego będącego środkiem trwałym można pomniejszyć niekiedy o koszt towarzyszący sprzedaży środka trwałego.
|
UWAGA:
Nawet jeżeli przedsiębiorca przed sprzedażą dokona wycofania samochodu osobowego ze stanu środków trwałych z działalności gospodarczej to sprzedaż w ciągu 6 lat od miesiąca w którym wycofano samochód będzie stanowiła przychód z działalności gospodarczej.
Dopiero po 6 latach przedsiębiorca będzie mógł zbyć samochód bez podatku dochodowego od osób fizycznych.
|
Jeżeli firmowych samochód osobowy nie został w całości zamortyzowany, wówczas niezamortyzowana jego część może być ujęta w kosztach firmy w sposób jednorazowy w miesiącu sprzedaży firmowego samochodu osobowego.
Jeżeli samochód osobowy został w pełni zamortyzowany to opodatkowaniu w skali podatkowej i podatku liniowym będzie podlegała pełna kwota przychodu z faktury sprzedaży firmowego samochodu osobowego.
Przychód ze sprzedaży firmowego samochodu osobowego, który uległ wypadkowi rozlicza się według wyżej wymienionych zasad a więc w taki sam sposób jak zbycie każdego samochodu osobowego stanowiącego środek trwały w działalności gospodarczej.
Czy koszty przy zbyciu uszkodzonego firmowego samochodu osobowego rozlicza się także w taki sam sposób? Odpowiedzi na te wątpliwości przedstawiono w dalszej części publikacji.
|
UWAGA:
Zbycie firmowego samochodu osobowego stanowiącego środek trwały w działalności nie pozostaje bez wpływu na wysokość składki zdrowotnej.
|
Remont firmowego samochodu osobowego po wypadku
Zdarza się, iż niekiedy firmowy samochód osobowy ulega wypadkowi. W takiej sytuacji pierwsza kwestia to ta czy dany samochód posiadał dobrowolne ubezpieczenie AC.
Zgodnie bowiem z art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 zwanej dalej ustawą o PDOF) kosztami uzyskania przychodu nie są straty powstałe w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz koszty ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym. Chodzi tu o dobrowolne ubezpieczenie AC.
|
UWAGA:
Koszty naprawy firmowego samochodu osobowego, który uległ kolizji będą stanowić koszt uzyskania przychodów w działalności gospodarczej, w której samochód stanowi środek trwały jeżeli w momencie wypadku dany samochód posiadał obowiązującą umowę dobrowolnego ubezpieczenia AC.
Co więcej dobrowolne ubezpieczenie AC musi być ważne w dniu w którym doszło do wypadku firmowego samochodu osobowego.
|
Remont firmowego samochodu osobowego po wypadku a jego wartość początkowa
Na mocy art. 22g ust. 17 ustawy o PDOF jeżeli środki trwałe uległy ulepszeniu w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji, wartość początkową tych środków, powiększa się o sumę wydatków na ich ulepszenie, w tym także o wydatki na nabycie części składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena nabycia przekracza 10.000 zł.
Środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza 10.000 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.
|
UWAGA:
Koszty naprawy firmowego samochodu osobowego a więc koszty remontu takiego samochodu zmierzają do odtworzenia jego stanu z okresu sprzed wypadku.
Remont środka trwałego nie stanowi jego ulepszenia czyli modernizacji, adaptacji, przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji.
Naprawa firmowego samochodu osobowego ma na celu przywrócenie jego sprawności w ruchu drogowym w celu jego zbycia albo dalszego wykorzystania w prowadzonej działalności gospodarczej.
|
Samochód firmowy posiada tylko ubezpieczenie OC
Wszystkie samochody osobowe prywatne czy firmowe muszą posiadać ważne obowiązkowe ubezpieczenie OC.
Wielu przedsiębiorców nie posiada dodatkowego ubezpieczenia AC a wyłącznie obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w odniesieniu do firmowego samochodu osobowego.
Jeżeli taki samochód uległ wypadkowi to czy przedsiębiorca może ująć wydatki na jego naprawdę w kosztach uzyskania przychodów?
Przykład 1
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i będąca czynnym podatnikiem VAT posiada 3 samochody osobowe z których dwa stanowią środki trwałe w firmie. Jeden samochód użytkowany jest w działalności na podstawie umowy leasingu operacyjnego.
Samochody osobowe stanowiące środki trwałe (poza tym użytkowanym w leasingu operacyjnym) posiadają wyłącznie obowiązkowe ubezpieczenie OC.
Jeden z samochodów będących środkiem trwałym uległ kolizji. Przedsiębiorca odholował samochód do warsztatu, który po jego naprawie wystawił fakturę za zrealizowaną usługę.
Niestety w tej sytuacji koszty naprawy tego samochodu przedsiębiorca nie będzie w ogóle mógł ująć w kosztach firmowych.
Potwierdza to także stanowisko Dyrektora KIS wyrażone w interpretacji indywidualnej z dnia 10.06.2020r. o sygn. 0114-KDIP3-2.4011.251.2020.1.MT.
Druga sytuacja najczęściej dotyczy okoliczności, w których przedsiębiorca nie decyduje się na naprawę firmowego samochodu osobowego który uległ wypadkowi.
W tym miejscu należałoby przytoczyć art. 23 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy o PDOF, które mówią, iż kosztami uzyskania przychodu nie będą:
- straty w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych,
- straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności.
Przykład 2
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i będąca czynnym podatnikiem VAT posiada samochód osobowy stanowiący środek trwały w firmie. Samochód posiada wyłącznie obowiązkowe ubezpieczenie OC.
Samochód uległ kolizji. Przedsiębiorca nie zdecydował się na naprawę samochodu i chce dokonać jego likwidacji (m.in. wyrejestrowania). Samochód nie został w pełni zamortyzowany. Czy przedsiębiorca może ująć niezamortyzowaną część w kosztach firmy w miesiącu ewentualnej sprzedaży środka trwałego?
Uwzględniając powyższe regulacje w PDOF przedsiębiorca nie będzie mógł ująć w kosztach niezamortyzowanej części z powodu braku dobrowolnego ubezpieczenia AC. Gdyby przedsiębiorca zdecydował się na sprzedaż zlikwidowanego środka trwałego to nie ujmie w kosztach firmy niezamortyzowanego części wartości początkowej. Inna sytuacja miałaby miejsce gdyby przedsiębiorca sprzedał uszkodzony środek trwały bez dokonania jego likwidacji.
Samochód firmowy posiada ubezpieczenie OC i AC
Zupełnie inaczej wygląda sytuacja, kiedy to przedsiębiorca wykupił dobrowolną polisę AC w stosunku do samochodów osobowych wprowadzonych na stan środków trwałych.
W takim przypadku koszty naprawy firmowego samochodu osobowego - powypadkowego będą stanowiły koszty uzyskana przychodu.
W takim przypadku często zdarza się, iż przedsiębiorcy z tytułu kolizji firmowego samochodu osobowego stanowiącego środek trwały w działalności otrzymują odszkodowanie z dobrowolnego ubezpieczenia AC.
Należy podkreślić, iż zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o PDOF przychodem z działalności gospodarczej są otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.
Przychodem z działalności gospodarczej są więc odszkodowania z tytułu wypadku firmowego samochodu osobowego otrzymane przez przedsiębiorcę z polisy AC.
|
UWAGA:
Należy mieć jednak na uwadze to, iż zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PDOF przychodem z działalności gospodarczej nie będą zwrócone przedsiębiorcy wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów (koszty naprawy firmowego samochodu osobowego jeżeli zostały mu one zwrócone - odszkodowanie przeznaczone na naprawę i przekazane warsztatowi albo bezpośrednio przedsiębiorcy.
Należy przypomnieć jednocześnie iż na mocy art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o PDOF – kosztami uzyskania przychodów nie są straty powstałe w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym.
|
Przykład 3
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i będąca czynnym podatnikiem VAT posiada samochód osobowy stanowiący środek trwały w firmie. Samochód posiada obowiązkowe ubezpieczenie OC i AC.
Samochód uległ kolizji. Przedsiębiorca otrzymał odszkodowanie, które ubezpieczyciel od razu przekazał do warsztatu wykonującego naprawdę powypadkowego samochodu. Warsztat po naprawie wystawił fakturę. Czy przedsiębiorca powinien rozpoznać przychód z tytułu otrzymania ubezpieczenia przez warsztat? Co z kosztami uzyskania przychodu?
Przedsiębiorca powinien ująć w przychodach z działalności gospodarczej kwotę otrzymanego odszkodowania z polisy AC w miesiącu otrzymania przekazania przelewu odszkodowania bezpośrednio przez ubezpieczyciela na konto warsztatu (albo na konto firmowe jeśli wpłynęłoby na konto firmowe),
Jednocześnie w miesiącu daty wystawienia faktury za naprawę firmowego samochodu osobowego ma prawo ująć w kosztach uzyskania przychodów wartość netto z danej faktury.
Kwestię odliczenia 100% lub 50% VAT zależy od przeznaczenia użytkowania samochodu firmowego odpowiednio tylko na cele działalności albo na cele mieszane (użytkowanie w działalności i prywatnie).
Bywają też i przypadki kiedy przedsiębiorca sam reguluje kwotę podatku VAT z faktury za naprawę firmowego samochodu a otrzymuje od ubezpieczyciela wyłącznie kwotę netto tej faktury.
Kwestie opodatkowania podatku VAT przy zbyciu firmowego samochodu osobowego były przedmiotem publikacji – „Sprzedaż powypadkowego firmowego samochodu osobowego a opodatkowanie VAT”
Autor: Krzysztof Ulicki
