Rozliczenie biletu za przejazd autobusem za granicą

Odliczenie VAT z biletu wydaje się sprawą prostą. Jednak praktyka pokazuje, iż okoliczności towarzyszące przewozowi pasażerów mogą być bardzo różne. Usługi przewozu może świadczyć nie polski a zagraniczny przewoźnik, który wystawi bilet różniący się od polskiego odpowiednika.

W jaki sposób należy wtedy podejść do tematu odliczenia podatku VAT z owego biletu? Co z kosztami przedsiębiorcy. Na te i wiele innych pytań odpowiedziano w poniższej publikacji.

Bilet za przewóz środkami komunikacji publicznej a odliczenie VAT

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29.10.2021 r. w sprawie wystawiania faktur określa nietypowe sytuacje, w których dokument może zostać uznany za fakturę nawet wtedy kiedy będzie zawierał mniej danych od tych określonych w ustawie z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 z późn. zm.) zwanej dalej ustawą o VAT.

Jak mówi § 3 tego rozporządzenia faktura dokumentująca przejazd autostradą płatną lub przejazd na dowolną odległość, wystawiana w formie biletu jednorazowego przez podatników uprawnionych do świadczenia usług polegających na przewozie osób: kolejami normalnotorowymi, taborem samochodowym, statkami pełnomorskimi, środkami transportu żeglugi śródlądowej i przybrzeżnej, promami, samolotami i śmigłowcami, powinna zawierać:

    a) numer i datę wystawienia,

    b) imię i nazwisko lub nazwę podatnika,

    c) numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku,

    d) informacje pozwalające na identyfikację rodzaju usługi,

    e) kwotę podatku,

    f) kwotę należności ogółem;

Zatem każdy bilet zawierający powyższe, wymagane dane za przejazdy płatną autostradą bądź przejazdy na dowolną odległość środkami transportu powyżej wskazanymi będzie traktowany przez podatnika-nabywcę jak faktura.

Co za tym idzie, będzie on mógł w pewnych okolicznościach odliczyć podatek VAT od takiego biletu. Oczywiście jeżeli zakup tego biletu będzie służył czynnościom opodatkowanym – będzie przeznaczony na cele prowadzonej działalności gospodarczej.

Miejsce opodatkowania usług transportu pasażerów czyli słowo o obowiązkach w VAT zagranicznego przewoźnika

Dlaczego dla zagranicznego przewoźnika tak ważne jest określenie miejsca świadczenia usług transportu pasażerów? Dlatego, że określenie tego miejsca wiąże się z identyfikacją miejsca (kraju) według którego przewoźnik określi właściwy sposób i stawkę opodatkowania podatkiem od wartości dodanej (odpowiednik podatku VAT).

Zgodnie z tym co mówi art. 28f polskiej ustawy o VAT miejscem świadczenia usług transportu pasażerów jest miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości.

Zagraniczny przewoźnik, podczas gdy świadczy usługę transportu pasażerów na terenie jednego z krajów Unii Europejskiej ma obowiązek zastosować zasady opodatkowania oraz stawkę podatku VAT dla danej usługi obowiązujące w miejscu (kraju) gdzie odbywa się ten transport.

Jeżeli transport pasażerów odbywa się w kilku krajach, to zagraniczny przewoźnik określa w każdym kraju przejechany odcinek km danego transportu pasażerów. Dla każdego odcinka dotyczącego innego kraju stosuje zasady opodatkowania i stawkę VAT właściwą dla odcinka tego inne kraju przez który (w którym) odbywał się transport.

Zagraniczny przewoźnik jest zobligowany do zidentyfikowania właściwej stawki podatku VAT, naliczenia i zapłaty tego podatku VAT do administracji skarbowej każdego państwa w którym odbywa się ten transport. Co więcej musi zarejestrować się dla celów VAT w każdym państwie w którym świadczy usługę transportu pasażerów.

Bilet za przewóz autokarem na trasie poza terytorium RP

Polscy przedsiębiorcy będący czynnymi podatnikami VAT niejeden raz odbywają zagraniczne wyjazdy służbowe odbywające się na różnych trasach.

Zdarzają się przypadki, iż muszą skorzystać z przewozu autobusowego organizowanego przez jedną z wielu firm transportowych z uwagi na niższe koszty takiego przewozu.

Otrzymują wówczas bilet. Jeżeli dany bilet zawiera wszystkie wymagane i opisane wcześniej dane to może on stanowić podstawę do odliczenia podatku VAT.

Jednak gdy bilet dotyczy odcinka trasy znajdującej się w innym niż RP państwie albo przebiegającej przez inne niż RP państwo, wówczas zagraniczny przewoźnik wystawia bilet z doliczonym podatkiem VAT według stawki obowiązującej na danym odcinku konkretnego państwa UE (innego niż RP).

Jak powinien rozliczyć taki bilet polski przedsiębiorą będący czynnym podatnikiem VAT?

Kwota netto z biletu będzie stanowić koszt podatkowy polskiego przedsiębiorcy o ile został poniesiony na cele prowadzonej działalności.

Problem występuje natomiast z doliczonym, zagranicznym podatkiem od wartości dodanej, gdyż organy podatkowe wykazują dwa odmienne stanowiska.

Część organów twierdzi, iż podatek od wartości dodanej widniejący na bilecie wystawionym przez zagranicznego przewoźnika na trasie poza Polską:

1. powinien być traktowany przez ustawę o PIT tak jak polski podatek VAT, a więc ujmowany w kosztach,
2. nie powinien być traktowany przez ustawę o PIT tak jak polski podatek VAT, gdyż przepisy ustawy o PIT nie odnoszą się do podatku od wartości dodanej.

Sądy przychylają się do drugiego stanowiska (wyrok NSA z 31.07.2018r. o sygn. II FSK 2128/16 oraz z 26.06.2019r. o sygn. II FSK 2422/17). Uznają, iż podatek od wartości dodanej (np. z biletu dotyczącego trasy podróży poza terytorium RP) w sytuacji gdy pasażerem jest polski przedsiębiorca będący podatnikiem VAT nie stanowi kosztu dla tego przedsiębiorcy.

Zatem przedsiębiorca ujmie w kosztach jedynie kwotę netto z owego biletu. Podatek od wartości dodanej nie będzie mógł być kosztem. Sądy zauważają też, że w przypadku biletów za przewóz pasażerów, ów pasażer ma możliwość skorzystania z procedury zwrotu tego podatku – VAT-REFUND.

Przykład 1

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą będąca czynnym podatnikiem VAT wyjechała w podróż służbową do Francji. Nabyła na cele odbywanej podróży służbowej bilet autobusowy od zagranicznego przewoźnika (niemieckiego). Bilet ten dotyczył trasy realizowanej w całości we Francji Paryż – Bordeaux. Bilet opiewał na wartość 45 EUR netto, 4,5 EUR podatku od wartości dodanej (10%).

Przewoźnik wystawił dla przedsiębiorcy bilet w którym widniały dane:

1. przewoźnika jako zarejestrowanego do VAT we Francji wraz z numerem identyfikacyjnym z przedrostkiem FR i z danymi adresowymi,
2. dane siedziby przewoźnika w Niemczech,
3. kwota netto wyrażona w EUR, 10% podatek od wartości dodanej (VAT) stosowany do usług transportu pasażerów we Francji,
4. dotyczące trasy.

W jaki sposób przedsiębiorca powinien ująć w swoich księgach?

Jeżeli przedsiębiorca może ubiegać się o zwrot podatku od wartości dodanej z owego biletu w ramach procedury VAT-REFUND wówczas:

1. księguje w koszty tylko kwotę netto z biletu czyli 45 EUR przeliczoną na polskie złote (kurs z dnia poprzedzającego dzień wystawienia biletu),
2. nie księguje w koszty kwoty 4,5 EUR stanowiącej 10% doliczony podatek od wartości dodanej.

W tym miejscu pojawia się jeszcze wątpliwość odnośnie ewentualnego rozliczenia podatku VAT od nabycia takiego biletu w ramach importu usług.

Bilet za przewóz autokarem na trasie poza terytorium RP importem usług w VAT

Rozliczenie podatku VAT w omawianym przypadku ciąży na zagranicznym przewoźniku. Dokonał on więc wykazania 10% podatku od wartości dodanej z tytułu przewozu pasażerów na terenie Francji na wystawionym bilecie.

Polski podatnik w tej sytuacji nie wykazuje importu usług z tytułu nabytego biletu na powyższej trasie. Jeżeli by tak zrobił doszłoby do podwójnego podatkowania czyli podwójnego rozliczenia podatku VAT z tytułu danej transakcji.      

Bilet wystawiony przez zagranicznego przewoźnika za przewóz autokarem na trasie przebiegającej wyłącznie Polsce

Innym przypadkiem przewozu pasażerów jest okoliczność, w której polski przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT nabywa bilet od zagranicznego przewoźnika na trasie przebiegającej w całości na terenie Polski.

Posługując się poprzednim przykładem przewoźnik posiada siedzibę działalności w Niemczech ale jest zarejestrowany do VAT w Polsce.

Czy przedsiębiorca może odliczyć VAT od takiego biletu?

Przykład 2

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą będąca czynnym podatnikiem VAT zakupiła od zagranicznego przewoźnika bilet na trasie Kraków – Katowice. Wyjazd odbył się w celu przedstawienia oferty handlowej potencjalnemu odbiorcy.

Bilet ten dotyczył trasy realizowanej w całości w Polsce. Bilet opiewał na wartość 20 zł netto, 1,60 zł polskiego podatku VAT (8%).

Przewoźnik wystawił dla przedsiębiorcy bilet w którym widniały dane:

1. przewoźnika jako zarejestrowanego do VAT w Polsce wraz z numerem identyfikacyjnym z przedrostkiem PL oraz danymi adresowymi,
2. dane siedziby przewoźnika w Niemczech,
3. kwota netto wyrażona w zł, 8% podatku VAT – stawka stosowana w Polsce w odniesieniu do świadczenia usług transportu pasażerów,
4. dotyczące trasy.

W jaki sposób przedsiębiorca powinien ująć w swoich księgach?

Jeżeli bilet zawiera ustawowe dane przedstawione wcześniej dla zaliczenia jego jako faktury, to polski przedsiębiorca:

• ma prawo ująć w kosztach firmowych kwotę netto z owego biletu czyli 20 zł – zagraniczny przewoźnik jest zarejestrowany dla celów VAT w Polsce,
• ma prawo odliczyć podatek VAT naliczony 1,60 zł wynikający z wystawionego biletu.

Autor: Krzysztof Ulicki