Prawa autorskie to niezwykle aktualny temat. Niestety dziś są bardzo często naruszane. Jednak co ciekawe, wynika to zazwyczaj z nieumyślnego korzystania z treści dostępnych w powszechnym internecie lub z braku wiedzy na temat prawa autorskiego. W poniższym artykule przedstawione zostały informacje niezbędne do zrozumienia tego, jak prawo autorskie działa i jak można je przenosić w pełni legalnie.
Czym jest prawo autorskie?
Prawo autorskie jest prawem każdego artysty, rzemieślnika i twórcy dowolnego utworu- niezależnie od formy lub etapu pracy nad dziełem. Przysługuje ono od razu od momentu rozpoczęcia pracy nad projektem. Jest to więc prawo, które mówi o tym, że dana osoba jest twórcą lub współtwórcą danego dzieła i jest niezbywalne do momentu, w którym autor zrzecze się jego formalnie. Prawo autorskie to jedna z dyscyplin prawa cywilnego, która obejmuje zakres praw własności intelektualnej. Inaczej mówiąc, jest to zbiór norm i praw przysługujących twórcy utworu od momentu rozpoczęcia pracy. Jest ono odgórnie i naturalnie narzucone każdemu twórcy, przy czym jest ono wolne od wszelkich formalności.
Aby dogłębnie zapoznać się z prawem autorskim, należy udać się do Ustawy o Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych (04.02.1994), która definiuje prawa autorskie, określa to, co jest i nie jest przedmiotem praw autorskich oraz jakie prawa przysługują twórcy utworu. Istnieją dwa podstawowe rodzaje prawa autorskiego: osobiste prawa autorskie oraz majątkowe prawa autorskie.
Osobiste prawo autorskie jest niezbywalne i bezpośrednio związane z twórcą. Przykładem takiego prawa jest na przykład podpis autora na obrazie swoim nazwiskiem lub pseudonimem. Osobiste prawa autorskie są nieograniczone w czasie, gdyż każdy twórca może być upamiętniony na zawsze poprzez swoje dzieło.
Majątkowe prawo autorskie jest natomiast pośrednio związane z autorem dzieła, nie jest nieograniczone w czasie i najważniejszą różnicą jest możliwość zarobku na utworze. Tutaj dochodzimy do istoty przenoszenia praw autorskich, gdyż to prawo może być przeniesione na inny podmiot w pełnej lub częściowej formie. Najczęściej przeniesienie owych praw odbywa się poprzez legalny aspekt umowy, tak zwanej umowy o przeniesienie praw autorskich, taka sytuacja ma miejsce, kiedy na przykład artystka – grafik zrzeka się praw na ilustrację, którą wykonał na zlecenie klienta.
Jakie są kroki przy przenoszeniu majątkowego prawa autorskiego?
Bardzo wielu twórców decyduje się na przeniesienie prawa majątkowego w celu monetyzacji swoich dzieł. Istnieją tutaj jednak dwie opcje, które można rozważyć: udzielenie licencji i całkowite przeniesienie praw autorskich majątkowych. W przypadku pierwszej opcji licencja pozwala nabywcy na zarobek z dzieła tylko na określony czas oraz we wskazanym zakresie, przy ograniczonych możliwościach. W tym przypadku twórca nie pozbywa się przysługujących mu praw, a dzieli się tymczasowo zyskiem ze swojego dzieła. Licencje bardzo często obowiązują w przemyśle filmowym i muzycznym.
Natomiast przeniesienie praw autorskich wywiera skutek stały. Nabywca chce pozyskać pełne korzyści ze stworzonego utworu, dysponować nim i czerpać z niego dalsze zyski. W tym celu jest niezbędne sporządzenie umowy przeniesienia praw autorskich, która musi być przedstawiona i zatwierdzona w formie pisemnej. Dany dokument musi zostać podpisany osobiście przez obie strony zainteresowane przekazaniem praw: twórcy i nabywcy. Bardzo problematyczne jest zawarcie umowy w innej formie aniżeli pisemnej, gdyż może ona zostać uznana za bezpodstawną w oczach wymiaru sprawiedliwości.
Jak stworzyć idealną umowę o przeniesieniu praw autorskich?
Po pierwsze, należy zapoznać się z wcześniej wymienioną Ustawą o Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych (04.02.1994). Po drugie, należy przestrzegać się kilku istotnych szczegółów, by dopełnić formalności zgodnie z prawem. Aby umowa przeniesienia praw autorskich była skonstruowana zgodnie z normami, należy zawrzeć w niej poniższe postanowienia:
- poprawne dane obu strony zawierających umowę z zaznaczeniem, która osoba jest twórcą dzieła, a która nabywcom;
- dokładne ukazanie utworu – co jest przedmiotem nabycia i zbycia praw autorskich (przy czym może to być jeszcze nieistniejące dzieło);
- pola eksploatacji – inaczej wszystkie sposoby, na które nabywca planuje wykorzystać dzieło. Jeśli sposoby zostaną źle opisane lub nabywca wykorzysta dzieło w nieprawidłowy sposób, niezatwierdzony przez autora, ten może skorzystać z prawnej ochrony i zażądać finansowej rekompensaty na mocy przysługującego mu prawa;
- dobrowolne oświadczenie autora o przysługujących mu prawach oraz o przekazaniu ich na imię nabywcy;
- dodatkowo można zawrzeć, jeśli zależy na tym nabywcy, zezwolenie na dokonywanie zmian w dziele;
- datę, od której umowa obowiązuje, a prawo zostanie przeniesione na nabywcę.
Przenoszenie praw autorskich – podsumowanie
Przeniesienie majątkowego prawa autorskiego nie jest rzeczą prostą i jak każdy aspekt prawny wymaga dużo dokładności i rzetelności. Nie jest to jednak niewykonalne, gdyż twórcy na całym świecie wykorzystują to prawo codziennie. Najważniejsze jest, aby do każdego dzieła, jak i umowy podchodzić indywidualnie i zadbać o to, aby uregulować sytuację twórcy, przyszłego nabywcy oraz samego utwory w sposób sprawiedliwy i satysfakcjonujący dla wszystkich stron.
Źródła:
Autor: Łukasz Stachurski
