Nowy Polski Ład — omówienie najważniejszych zmian

Ustawa z dnia 29 października 2021 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2021 poz. 2105 z  późn. zm.), zwana Nowym Polskim Ładem wprowadziła do naszego systemu podatkowego kilka istotnych zmian, które obowiązują od 01.01.2022 roku.

Ulga dla klasy średniej

Z ulgi będą mogły skorzystać osoby rozliczające się na zasadach ogólnych — skala podatkowa.

Ulga dla klasy średniej nie może być uwzględniona przy wszystkich źródłach przychodów. Można ją będzie zastosować tylko do przychodów uzyskiwanych ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy w wysokości wynoszącej od 5701 zł do 11 141 zł

Ulgę będzie można stosować także do przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej rozliczanej na zasadach ogólnych.

W przypadku pracowników, zastosowanie ulgi będzie obligatoryjne do czasu złożenia przez pracownika oświadczenia o rezygnacji z jej stosowania.

Ulgę będzie można odliczać od dochodu, a jej wysokość będzie obliczona według wzorów:

       wzór dla pracowników

1. (A × 6,68% – 380,50 zł) ÷ 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 5701 zł i nieprzekraczającego kwoty 8549 zł,

1.  (A × (-7,35%) + 819,08 zł) ÷ 0,17, dla A wyższego od 8549 zł i nieprzekraczającego kwoty 11 141 zł

– w którym A oznacza uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy

    wzór dla osób osiągających przychody z JDG

1. (A × 6,68% – 4566 zł) ÷ 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 68 412 zł i nieprzekraczającego kwoty 102 588 zł,

1. (A × (-7,35%) + 9829 zł) ÷ 0,17, dla A wyższego od 102 588 zł i nieprzekraczającego kwoty 133 692 zł

– w którym A oznacza sumę uzyskanych przez podatnika w roku podatkowym i podlegających opodatkowaniu zgodnie z art. 27 (zasady ogólne) przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy oraz uzyskanych w ciągu roku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszonych o koszty prowadzenia tej działalności z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne.

Tzw. ulga dla rodzin 4+

Ulga polega na braku opodatkowania przychodów do wysokości 85 528 w skali roku, dla podatnika, który w trakcie roku podatkowego:

• wykonywał władzę rodzicielską w stosunku do co najmniej 4 dzieci,
• pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało,
• sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą,
• wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej (w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci).

Zasady skorzystania z ulgi dla rodzin 4+ są identyczne, jak zasady korzystania z tzw. ulgi prorodzinnej.

Ulgę tę można stosować do przychodów uzyskiwanych:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia wykonywanych osobiście (art. 13 pkt. 8 ustawy pdof),
• z pozarolniczej działalności gospodarczej (zasady ogólne, podatek liniowy, ryczałt),
• IP BOX.

Ulga dla seniorów

Ulga ta polega na zwolnieniu z opodatkowani podatkiem dochodowym przychodów do wysokości 85 528 rocznie osób, które osiągnęły wiek emerytalny (kobiety 60 r.ż., mężczyźni 65 r.ż.), ale rezygnują z pobierania świadczenia. Dodatkowym warunkiem, który należy spełnić, aby skorzystać z ulgi, to podleganie pod ubezpieczenia społeczne z tytułu uzyskiwanych przychodów (odprowadzanie składek społecznych).

Ulgę tę można stosować do przychodów uzyskiwanych:

• ze stosunku służbowego,
• ze stosunku pracy,
• z pracy nakładczej i  spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia,

a także do przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej:

• zasady ogólne,
• podatek liniowy,
• ryczałt,
• IP BOX.

Ulga dla powracających z zagranicy

Ulga polega na zwolnieniu z podatku dochodowego przychodów do wysokości 85 528 rocznie, jednak aby móc z niej skorzystać, musi nastąpić rzeczywista zmiana rezydencji podatkowej z zagranicznej na polską.

Z ulgi można korzystać przez 4 kolejno następujące po sobie lata podatkowe, licząc od początku roku, w którym podatnik zmienił miejsce zamieszkania albo od początku roku następnego.

Ulgę można stosować w przypadku uzyskiwania przychodów ze:

• ze stosunku służbowego,
• ze stosunku pracy,
• z pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia,

a także do przychodów z JDG:

• zasady ogólne,
• podatek liniowy,
• ryczałt,
• IP BOX.

Składka zdrowotna po nowemu

W rozliczaniu składki zdrowotnej nastąpiły dwie bardzo istotne zmiany. Pierwsza zmiana to kwestia braku możliwości odliczenia części składki od podatku. Zmiana ta dotyczy zarówno przedsiębiorców, jak i pracowników.

W przypadku przedsiębiorców zmienia się także podstawa naliczania tej składki. Podstawa jej naliczania oraz jej wysokość będzie zależna od wybranej formy opodatkowania.  Inne zasady obowiązują w przypadku rozliczania się na zasadach ogólnych, rozliczenia ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych czy na zasadzie podatku liniowego.

Jedna zasada obowiązuje wszystkich przedsiębiorców:

Wysokość miesięcznej składki zdrowotnej nie może być niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku.

Podstawa naliczania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców od 1.01.2022 roku:

• zasady ogólne – 9% podstawy wymiaru składki (dochodu liczonego narastająco);
• podatek liniowy – 4,9% podstawy – jednak nie mniej niż 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku;
• ryczałt – konieczne jest ustalenie rocznej podstawy, a następnie po zakończonym roku rozliczamy miesięczne składki (w przypadku nadpłaty należy złożyć wniosek o zwrot). W ustawie określono 3 podstawy składki zależnie od przychodu rocznego:
  • 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, jeżeli przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, osiągnięte od początku roku kalendarzowego, nie przekroczyły kwoty 60 000 zł,
  • 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, jeżeli przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, osiągnięte od początku roku kalendarzowego, przekroczyły kwotę 60 000 zł i nie przekroczyły kwoty 300 000 zł
  • 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, jeżeli przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, osiągnięte od początku roku kalendarzowego, przekroczyły kwotę 300 000 zł.

Kolejną zmianą związaną ze składką zdrowotną jest to, że od 2022 roku należy ją także naliczać w przypadku powołania członków Zarządu. Dotychczas były naliczane tylko koszty uzyskania przychodu (250 zł) oraz podatek.

Zmiany w deklaracjach ZUS oraz w terminach ich przesyłania

W związku z tym, że składka zdrowotna przedsiębiorcy będzie naliczana, co do zasady, od jego dochodu, zmianie uległy wzory deklaracji rozliczeniowych ZUS oraz terminy ich przesyłania.

W drukach ZUS DRA oraz ZUS RCA pojawiają się nowe pola do uzupełniania, dotyczące osiągniętego przez przedsiębiorcę dochodu oraz formy opodatkowania działalności. W nowych deklaracjach będzie także roczne rozliczenie składki zdrowotnej.

Od roku 2022 nie będzie również obowiązywał już druk ZUS RZA.

Nowe terminy przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz wpłat składek:

• 5. dzień następnego miesiąca jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe,
• 15. dzień następnego miesiąca płatnicy składek posiadający osobowość prawną, m.in. sp. z o.o., stowarzyszenia i fundacje,
• 20. dzień następnego miesiąca pozostali płatnicy składek, w tym osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.

Zmiana kwoty wolnej oraz nowe progi podatkowe

Brak możliwości odliczania części składki zdrowotnej od podatku ma rekompensować podatnikom podniesienie kwoty wolnej do 30 000 złotych rocznie. Kwota wolna dotyczy osób rozliczających się z podatku na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej.

W przypadku pracowników miesięcznie można odliczyć 425 złotych.

(30 000 x 17%) / 12 = 5 100 / 12 = 425

W przypadku przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych rozliczana jest kwota 5 100 złotych w skali roku.

Oprócz podniesienia kwoty wolnej zmianie uległy także progi podatkowe. Pierwszy próg podatkowy, czyli dochód, od którego płacimy 17% podatku, obowiązuje do kwoty 120 000 złotych. Wcześniej było to 85 528 złotych.

Ograniczenia w amortyzacji

Nowe przepisy wprowadzają również brak możliwości amortyzacji:

• budynków mieszkalnych wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami,
• lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość,
• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, oraz
• prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Dotyczy to oczywiście budynków i lokali służących prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawianych albo wynajmowanych na podstawie umowy.

W związku z licznymi negatywnymi komentarzami do tej zmiany ostatecznie zdecydowano się wprowadzić przepis przejściowy. W przypadku nabycia lub wytworzenia ww. budynków jeszcze przed 01.01.2022 roku podatnicy mogą kontynuować ujmowanie w kosztach uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne dotyczące tych budynków do końca roku 2022.

Minimalny podatek dochodowy

Spółki i podatkowe grupy kapitałowe, które poniosły stratę ze źródeł innych niż zyski kapitałowe, lub osiągnęły udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 1%, będą zobowiązane płacić minimalny podatek dochodowy w wysokości 10%  podstawy opodatkowania.

Minimalny podatek nie będzie miał zastosowania m.in. w przypadku:

• spółek, których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne i jeżeli podatnik nie posiada udziałów (akcji) w kapitale innej spółki;
• w roku podatkowym, w którym podatnik rozpoczął działalność, oraz w kolejno następujących po sobie dwóch latach podatkowych, następujących bezpośrednio po tym roku podatkowym;
• podatników, którzy w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy.

Co istotne, kwotę zapłaconego za dany rok podatkowy minimalnego podatku dochodowego odlicza się od podatku obliczonego zgodnie z art. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu rocznym, za kolejno następujące po sobie 3 lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, za który podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy.

Podatek od przerzuconych dochodów i ukryta dywidenda

Za przerzucone dochody uznaje się koszty poniesione bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu powiązanego, zgodnie z jego definicją zawartą w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Podatek od przerzuconych dochodów wynosi 19%.

Do kosztów takich zaliczamy koszty:

• usług doradczych, badania rynku, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń oraz usług o podobnym charakterze,
• wszelkiego rodzaju opłat i należności za korzystanie lub prawo do korzystania z praw autorskich, licencji, praw własności przemysłowej i know-how,
• przeniesienia ryzyka niewypłacalności dłużnika z tytułu pożyczek, innych niż udzielonych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w tym w ramach zobowiązań wynikających z pochodnych instrumentów finansowych oraz świadczeń o podobnym charakterze,
• finansowania dłużnego związane z uzyskaniem środków finansowych i korzystaniem z tych środków, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, premie, część odsetkową raty leasingowej, kary i opłaty za opóźnienie w zapłacie zobowiązań oraz koszty zabezpieczenia zobowiązań, w tym koszty pochodnych instrumentów finansowych,
• opłat i wynagrodzeń za przeniesienie funkcji, aktywów lub ryzyka.

Podatek od przerzuconych dochodów będzie należny, jeżeli suma tych kosztów poniesionych w roku podatkowym na rzecz podmiotów, w tym podmiotów niepowiązanych, stanowi co najmniej 3% sumy kosztów uzyskania przychodów poniesionych w tym roku w jakiejkolwiek formie, przy czym do ustalania sumy tych kosztów nie stosuje się ograniczenia dotyczącego kosztów finansowania dłużnego. Podatek ten powinien być obliczony i wykazany w rocznym zeznaniu podatkowym.

Zmiana przepisów wprowadza także pojęcie  ukrytej dywidendy. Początkowo zmiany w tym zakresie miały obowiązywać od początku 2022 roku, jednak ich wejście w życie zostało przesunięte na początek roku 2023. Z tego względu zakres tych regulacji może jeszcze ulec zmianie.

Zgodnie z nowymi przepisami ukrytą dywidendę stanowią koszty, jeżeli:

• wysokość tych kosztów lub termin ich poniesienia w jakikolwiek sposób są uzależnione od osiągnięcia zysku przez podatnika, lub wysokości tego zysku, lub
• racjonalnie działający podatnik nie poniósłby takich kosztów, lub mógłby ponieść niższe koszty w przypadku wykonania porównywalnego świadczenia przez podmiot niepowiązany z podatnikiem, lub
• koszty te obejmują wynagrodzenie za prawo do korzystania z aktywów, które stanowiły własność, lub współwłasność wspólnika, lub podmiotu powiązanego ze wspólnikiem przed utworzeniem podatnika.

Limity płatności gotówkowych

Nowe przepisy wprowadzają także zmiany w ustawie Prawo przedsiębiorców odnoszące się do limitu płatności gotówkowych w transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami.

Limit ten został zmniejszony z kwoty 15 000 złotych do kwoty 8 000 złotych.

Pierwotnie limit miał zostać zmniejszony od dnia 01.01.2022 roku, jednak na skutek wniesionych do ustawy poprawek, będzie obowiązywał od 01.01.2023 roku.

Autor: Teresa Warska