Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych dopuszcza w niektórych przypadkach obniżenie lub podwyższenie stawki amortyzacyjnej dla firmowych środków trwałych.
Podatnik powinien jednak brać uwagę, iż pomimo ustawodawca nie wymaga spełniania dodatkowych wymogów – to obniżenie lub podwyższenie stawki amortyzacyjnej powinno być uzasadnione występującymi rzeczywistymi okolicznościami np. przyspieszone zużycie czy znaczne zmniejszenie użytkowania, które to podatnik w każdej chwili jest w stanie uzasadnić.
Nieuzasadnione swobodne obniżenie lub podwyższenie stawki amortyzacyjnej może w toku kontroli podatkowej doprowadzić do obowiązku korekty dochodu z działalności gospodarczej i dopłaty podatku dochodowego wraz z odsetkami.
O czym jeszcze powinien pamiętać przedsiębiorca dokonując podwyższenia lub obniżenia stawki amortyzacyjnej firmowego środka trwałego?
Cechy środka trwałego zakupionego na cele działalności gospodarczej
Nabyty na cele działalności gospodarczej składnik majątku, który ma być użytkowany w działalności jako środek trwały musi spełniać poniższe warunki:
- jego wartość nie może przekraczać 10.000 zł
- został nabyty lub wytworzony we własnym zakresie,
- stanowi własność lub współwłasność przedsiębiorcy
- jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- będzie używany w działalności powyżej 12 miesięcy,
- będzie wykorzystywany przez przedsiębiorcę na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy.
|
UWAGA:
Przedsiębiorca po zakupie i przyjęciu środka trwałego do używania w firmie ma obowiązek wprowadzić go na stan – do ewidencji środków trwałych według ustalonej wartości początkowej.
Następnie wartość początkową mnoży przez roczną stawkę amortyzacyjną właściwą dla danego środka trwałego.
Otrzymana kwota stanowi roczny odpis amortyzacyjny natomiast jeżeli podatnik chce dokonywać:
- miesięcznego odpisu amortyzacyjnego wówczas dzieli roczny odpis amortyzacyjny przez 12 miesięcy,
- kwartalnego odpisu amortyzacyjnego wówczas dzieli roczny odpis amortyzacyjny przez 4 kwartały.
Powyższe nie dotyczy środków trwałych amortyzowanych jednorazowo.
Stawki amortyzacyjne jak i numery klasyfikacyjne środków trwałych znajdują się w Klasyfikacji Środków Trwałych– KŚT.
|
Zgodnie z tym co mówi art. 22c ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 zwanej dalej ustawą o PDOF) amortyzacji nie podlegają:
- grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów,
- budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy,
- składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności, w której te składniki były używane; w tym przypadku składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono albo zaprzestano tej działalności,
- wartość firmy,
- dzieła sztuki i eksponaty muzealne.
|
UWAGA:
Środki trwałe i wartości niematerialne i prawne niepodlegające amortyzacji można ująć jednorazowo w koszty uzyskania przychodów dopiero jednak w momencie ich zbycia danego środka trwałego.
|
Podwyższenie albo obniżenie stawki amortyzacyjnej
Podatnik może obniżyć lub podwyższyć stawkę amortyzacyjną nabytego na cele działalności środka trwałego, jednakże tylko wtedy gdy w odniesieniu do tego środka trwałego podatnika stosuje amortyzację metodą liniową.
|
UWAGA:
Środki trwałe amortyzowane metodą degresywną albo przy zastosowaniu indywidulanych stawek amortyzacyjnych są wykluczone z możliwości podwyższenia albo obniżenia stawki amortyzacyjnej.
|
Ustawodawca w art. 22i ust. 1 ustawy o PDOF informuje, iż wysokość odpisów amortyzacyjnych (obliczonych od wartości początkowej) ustala się w oparciu o stawki amortyzacyjne zawarte w Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT). Link poniżej.
https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/kst/kst.htm
|
UWAGA:
Pierwszy odpis amortyzacyjny podatnik ujmuje w koszty firmy w miesiącu następnym po miesiącu przyjęcia środka trwałego do używania.
Miesiącem przyjęcia do używania może być miesiąc zakupu środka trwałego lub miesiąc przygotowania go do używania w firmie (np. montaż po zakupie, instalacja po zakupie, złożenie po zakupie).
Powyższe dotyczy tylko amortyzacji rozłożonej w czasie metodą liniową, degresywną.
Nie dotyczy środków trwałych amortyzowanych jednorazowo.
|
W tym miejscu należy zasygnalizować dwa przepisy a mianowicie:
- art. 22i ust 2 ustawy o PDOF w którym to ustawodawca zezwala na podwyższenie stawki amortyzacyjnej (użytej z KŚT) wobec:
- budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych - przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,2 oraz budynków używanych w złych warunkach złych - przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,4,
- maszyn, urządzeń i środków transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej - przy zastosowaniu w tym okresie współczynników nie wyższych niż 1,4,
|
UWAGA:
Jeżeli wystąpią albo ustaną warunki uzasadniające podwyższenie stawek amortyzacyjnych dla środków trwałych zawartych w punktach a i b - stawki te ulegają podwyższeniu lub obniżeniu od miesiąca następnego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające te zmiany.
|
- maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 Klasyfikacji, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu - przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 2,0,
|
UWAGA:
Jeżeli podatnik podwyższy stawkę amortyzacyjną dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 KŚT, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu albo zrezygnuje z jej stosowania, ma obowiązek tego dokonać:
- począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych, albo
- od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.
|
- art. 22i ust 5 ustawy o PDOF w którym to ustawodawca zezwala na obniżenie stawki amortyzacyjnej (użytej z KŚT) wobec poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.
|
UWAGA:
W przypadku podwyższenia stawek amortyzacyjnych podatnik ma obowiązek stosować do wszystkich środków trwałych dla których podwyższono stawkę amortyzacyjną - jeden wybrany współczynnik, przez który mnoży się stawkę amortyzacyjną właściwą dla danego środka trwałego, przyjętą z KŚT.
|
Jak widać prawodawca dopuszcza nawet kilkukrotną zmianę stawki amortyzacyjnej. Nie ma tutaj ograniczeń.
Przykład 1
Podatnik prowadzący działalność gospodarczą – czynny podatnik VAT stosujący skalę podatkową jako formę opodatkowania przychodów z działalności nabył w lutym 2020r. maszynę dla której właściwą stawką amortyzacyjną jest 14%
Z początkiem roku chce ograniczyć do minimum jej używanie z uwagi na zastój jednego rodzaju usług, które świadczył za pomocą tej maszyny.
W związku z tym podatnik obniżył od stycznia 2023r. roczną stawkę amortyzacyjną do 1%.
|
UWAGA:
Ustawodawca dopuszcza zmianę stawki amortyzacyjnej. Nie jest natomiast możliwa zmiana metody amortyzacji.
|
Autor: Krzysztof Ulicki
