Nowy rok to możliwość zmiany formy opodatkowania przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
W większości firm występują składniki majątku wprowadzone do ewidencji środków trwałych. Jedne z nich są zamortyzowane jednorazowo a inne amortyzowane w czasie.
Wielu przedsiębiorców ma wątpliwości czy i jaki wpływ na dokonywana odpisy amortyzacyjne ma zmiana formy opodatkowania dla osiąganych przychodów z działalności gospodarczej.
Obowiązek prowadzenia ewidencji środków trwałych
Jak mówi art. 22n ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26.07.1991r. (Dz.U. 2021 poz. 1128 zwana dalej ustawą o PDOF) podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów są obowiązani do prowadzenia ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Także na mocy art. 22n ust. 1 ustawy o PDOF podatnicy prowadzący, zgodnie z przepisami o rachunkowości, księgi rachunkowe są obowiązani do uwzględnienia w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacji niezbędnych do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych.
Z kolei podatnicy, którzy wybrali ryczałt jako formę opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej również są zobligowani prowadzić ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych pomimo, iż nie mogą uwzględnić w kosztach uzyskania przychodów – wykazywanych w ewidencji odpisów amortyzacyjnych.
Wynika to z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2540 zwanej dalej ustawą o ryczałcie).
Ewidencja środków trwałych powinna zawierać elementy przedstawione w poniższej tabeli.
|
Obowiązkowe elementy ewidencji środków trwałych
|
|
Lp.
|
Element
|
|
1.
|
Liczba porządkowa
|
|
2.
|
Data nabycia
|
|
3.
|
Data przyjęcia do używania
|
|
4.
|
Określenie dokumentu stwierdzającego nabycie
|
|
5.
|
Określenie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej
|
|
6.
|
Symbol Klasyfikacji Środków Trwałych
|
|
7.
|
Wartość początkowa
|
|
8.
|
Stawka amortyzacyjna
|
|
9.
|
Kwota odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy i narastająco za okres dokonywania tych odpisów, w tym także, gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony do ewidencji (wykazu), a następnie z niej wykreślony i ponownie wprowadzony
|
|
10.
|
Zaktualizowana wartość początkowa
|
|
11.
|
Zaktualizowana kwota odpisów amortyzacyjnych
|
|
12.
|
Wartość ulepszenia zwiększająca wartość początkową
|
|
13.
|
Data likwidacji oraz jej przyczyna albo data zbycia
|
Do ewidencji środków trwałych należy wprowadzić także składniki majątku, które nie podlegają amortyzacji np.:
- budynki mieszkalne,
- lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość,
- grunty lub prawo użytkowania wieczystego gruntu, związane budynkami mieszkalnymi lub lokalami mieszkalnymi.
- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
- spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego.
Zmiana formy opodatkowania – co z odpisami amortyzacyjnymi?
Podatnik, który stosuje ryczałt jako formę opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej – obliczając ryczałt do zapłaty nie może obniżyć przychodów o poniesione koszty.
W takim wypadku jeżeli w ewidencji środków trwałych posiada składniki majątku podlegające comiesięcznej amortyzacji, wówczas nie może miesięcznych odpisów amortyzacyjnych ująć w kosztach uzyskania przychodu.
Inaczej wygląda sytuacja, jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na zmianę formy opodatkowania na skalę podatkową albo podatek liniowy.
Jeżeli jednak w czasie opodatkowania ryczałtem przedsiębiorca wprowadził na stan środków trwałych składnik majątku i rozpoczął jego amortyzację, to przy przejściu na skalę podatkową albo podatek liniowy – w miesięcznych kosztach firmy ma prawo ująć pozostały okres amortyzacji danego środka trwałego.
Przykład 1
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i będąca czynnym podatnikiem VAT posiada od stycznia 2021r używany samochód osobowy stanowiący środek trwały w firmie. Stawkę amortyzacyjną jaką przedsiębiorca przyjął to amortyzacji tego samochodu to indywidualna stawka 40%.
W latach od 2019 do 2022r. przedsiębiorca stosował ryczałt jako formę opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej.
Od 2023r. podatnik chce zmienić formę opodatkowania na podatek liniowy. Czy zmiana formy opodatkowania wpłynie na możliwość ujmowania w kosztach odpisów amortyzacyjnych dotyczących samochodu osobowego? Co z odpisami w czasie opodatkowania przychodów z działalności ryczałtem?
W tej sytuacji po zmianie formy opodatkowania na podatek liniowy, podatnik nie może ująć w kosztach firmy odpisy amortyzacyjne za okres przeszły, dotyczący opodatkowania przychodów z działalności ryczałtem.
Od stycznia 2023r. może natomiast ujmować miesięczne odpisy amortyzacyjne w kosztach firmy stanowiące kontynuacje odpisów wykazanych w ewidencji środków trwałych. Zatem odpisy amortyzacyjne pozostałe do końca okresu amortyzacji używanego samochodu osobowego.
Przykład 2
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i będąca czynnym podatnikiem VAT posiada od lipca 2020r. maszynę produkcyjną, którą amortyzuje według rocznej stawki amortyzacyjnej - 14%. Przedsiębiorca stosuje skalę podatkową jako formę opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej.
Od 2023r. podatnik chce zmienić formę opodatkowania z zasad ogólnych na ryczałt. Co się stanie z odpisami amortyzacyjnymi?
W tym wypadku po zmianie formy opodatkowania ze skali podatkowej na ryczałt podatnik nie będzie mógł ująć w kosztach firmy odpisów amortyzacyjnych przypadających od okresu za styczeń 2023r. Chodzi o dalszy okres amortyzacji.
Podatnik może ewentualnie dokonać sprzedaży maszyny w grudniu 2022r. i ująć w kosztach firmy niezamortyzowaną jeszcze, pozostałą jego wartość.
|
UWAGA:
Zmiana formy opodatkowania nie powoduje zaprzestania ujmowania odpisów amortyzacyjnych w ewidencji środków trwałych.
Podatnik od momentu wprowadzenia składnika majątku do ewidencji środków trwałych i ustalenia dla niego stawki amortyzacyjnej – prowadzi jego amortyzację w ewidencji środków trwałych do końca okresu amortyzacji czy też do okresu jego sprzedaży lub likwidacji.
Bez wpływu na ten obowiązek ma zmiana formy opodatkowania.
Zmiana formy opodatkowania nie może także wpłynąć na wydłużenie okresu amortyzacji środka trwałego.
|
Zmiana formy opodatkowania – a może obniżenie stawki amortyzacyjnej?
Zgodnie z tym co mówi art. 22i ust. 5 ustawy o PDOF podatnicy mogą obniżać podane w wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych.
Należy podkreślić, iż obniżenia stawki amortyzacyjnej podatnik może dokonać począwszy:
- od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo
- od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.
|
UWAGA:
Obniżenia stawek amortyzacyjnych nie można zastosować do środków trwałych wykorzystywanych przez podatników w działalności, z której przychody podlegają:
1) zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym - w okresie korzystania z takiego zwolnienia,
2) opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, podatkiem tonażowym lub zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji, o którym mowa w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych - w okresie tego opodatkowania.
|
Autor: Krzysztof Ulicki
