Początek roku 2022 był przełomowy z uwagi na likwidację odliczenia od podatku składki zdrowotnej. W aktualnym stanie prawnym część przedsiębiorców może odliczyć składkę zdrowotną od dochodu albo od przychodu. Wszystko zależy od stosowanej formy opodatkowania. Wątpliwości zaczynają się pojawiać w przypadku, kiedy w wyniku rozliczenia rocznej składki zdrowotnej wyjdzie składka zdrowotna do dopłaty. Czy zapłaconą dopłatę składki zdrowotnej wynikającej z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej przedsiębiorca może odliczyć od dochodu albo od przychodu? Niestety, nie zawsze. Od czego to zależy?

Składka zdrowotna

Składka ubezpieczenia zdrowotnego to składka, która jest opłacana przez szereg osób - zwanych „ubezpieczonymi” na cele składek ZUS. Opłacanie składki zdrowotnej wiąże się z podleganiem pod ubezpieczenie zdrowotne. No chyba, że ubezpieczony opłacał składki a nie posiadał tytułu do ubezpieczenia. Składka zdrowotna dotyczy więc ubezpieczenia zdrowotnego, które obejmuje leczenie u lekarza NFZ oraz leczenie w szpitalu na NFZ.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej

Rok 2023 będzie drugim rokiem rozliczeniowym, za który przedsiębiorcy rozliczyli składkę zdrowotną.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej to nic innego jak porównanie sumy comiesięcznych składek zdrowotnych należnych do zapłaty za rok 2023 z obliczoną składką roczną za ten rok. Różnica jaka wyniknie z tego porównania będzie:

1. nadpłatą składki zdrowotnej,
2. dopłatą składki zdrowotnej.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym można znaleźć w ustawie z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497) natomiast podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu jak i zasady dokonywania rocznego rozliczenia składki zdrowotnej można znaleźć w ustawie z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146).

Odliczenie składki zdrowotnej przedsiębiorcy

W roku 2024 podobnie jak w roku 2023 przedsiębiorcy mają prawo do odliczenia składki zdrowotnej. Mowa tu o składce zdrowotnej jaką opłaca za siebie przedsiębiorca. Nie dotyczy to składek zdrowotnych odnoszących się pracowników, zleceniobiorców, wspólników czy innych ubezpieczonych. Prawo to przysługuje jednak tylko niektórym grupom przedsiębiorców.

To jednak nie wszystko.

Odliczenie składki zdrowotnej przedsiębiorcy a forma opodatkowania

Realizacja (sposób) odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej przedsiębiorcy zależy od stosowanej formy opodatkowania. Jednakże nie wszyscy przedsiębiorcy mają prawo do odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej.

Przedsiębiorcy stosujący formę opodatkowania:

• podatek liniowy,
• ryczałt ewidencjonowany,
• kartę podatkową

- mają prawo do odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej.

W jaki sposób? Dostępne opcje przedstawiono w poniższej tabeli.

Warto dodać, iż w przypadku podatku liniowego przedsiębiorca ma możliwość:

1. odliczyć od dochodu zapłaconą składkę zdrowotną do wysokości rocznego limitu 11.600 zł albo
2. zaliczyć bezpośrednio w koszty uzyskania przychodu (w PKPiR – dowodem wewnętrznym) zapłaconą składkę zdrowotną do wysokości rocznego limitu 11.600 zł.

Którą metodę wybrać? Wszystko zależy od poziomu kosztów czy strat z działalności gospodarczej. Przykładowo, gdy przedsiębiorca nie chce zwiększać poniesionej w ciągu roku straty podatkowej może stosować odliczenie zapłaconych składek zdrowotnych (także społecznych za siebie) od dochodu (którego de facto nie ma, który nie występuje).

Jeżeli natomiast chce dążyć do powiększenia straty podatkowej, wówczas ujmuje zapłacone składki zdrowotne (także społeczne za siebie) w bezpośrednio koszty uzyskania przychodu. W praktyce występuje wiele wariantów. Dopasowanie korzystnego ujęcia odliczenia składki zdrowotnej zależy od konkretnej sytuacji firmy.

Odliczenie składki zdrowotnej przedsiębiorcy a zmiana formy opodatkowania

Przedsiębiorcy muszą niezwykle uważać w przypadku zmiany formy opodatkowania. Konsekwencje mogą być bardzo różne właśnie dla samej możliwości odliczenia dokonanej dopłaty rocznej składki zdrowotnej (jak i samej zapłaconej składki zdrowotnej).

Zależności te przedstawiono w poniższej tabeli.

Powstaje pytanie – jak w praktyce wyglądają możliwe opcje odliczenia rocznej dopłaty składki zdrowotnej, która została zapłacona w kolejnym roku?

Wszystkie opcje przedstawiono poniżej.

Odliczenie składki zdrowotnej do dopłaty wynikającej z rocznego rozliczenia

Dla wielu przedsiębiorców, którzy już dokonają rocznego rozliczenia składki zdrowotnej może powstać obowiązek dopłaty składki zdrowotnej. Przedsiębiorcy uregulują tę dopłatę składki zdrowotnej wynikającą z rocznego jej rozliczenia. Czy tę składką można odliczyć (ująć w koszty)?

Odliczenie dopłaty składki zdrowotnej przedsiębiorcy wynikającej z rocznego rozliczenia odlicza się na takich samych zasadach jak miesięczne składki zdrowotne przedsiębiorcy. Zatem podstawowa kwestia to zapłata tej składki.

Niemniej należy uważać na zmianę formy opodatkowania, bowiem jeżeli przedsiębiorca w poprzednim np. 2023r. stosował:

1. ryczałt ewidencjonowany i w roku 2024 nadal stosuje ryczałt ewidencjonowany to składkę zdrowotną do dopłaty (z rocznego rozliczenia) odliczy w miesiącu zapłaty albo w zeznaniu rocznym za 2024r.,
2. podatek liniowy i w roku 2024 nadal stosuje podatek liniowy to składkę zdrowotną do dopłaty (z rocznego rozliczenia) odliczy w miesiącu zapłaty albo w zeznaniu rocznym za 2024r.,
3. ryczałt ewidencjonowany a w roku 2024 stosuje skalę podatkową to ani w miesiącu zapłaty ani w zeznaniu rocznym za 2024r. nie odliczy zapłaconej dopłaty rocznej składki zdrowotnej,
4. podatek liniowy a w roku 2024 stosuje skalę podatkową to ani w miesiącu zapłaty ani w zeznaniu rocznym za 2024r. nie odliczy zapłaconej dopłaty rocznej składki zdrowotnej,
5. skalę podatkową a w roku 2024 stosuje ryczałt ewidencjonowany albo podatek liniowy to ani w miesiącu zapłaty ani w zeznaniu rocznym za 2024r. nie odliczy zapłaconej dopłaty rocznej składki zdrowotnej.

Autor

Krzysztof Ulicki