W ramach Nowego Polskiego Ładu przewidziano szereg zmian w podatkach dochodowych polegających na znaczącym ograniczeniu możliwości rozliczania kosztów uzyskania przychodu w przypadku transakcji pomiędzy powiązanymi między sobą podmiotami. Koszty od podmiotów powiązanych nie będą mogły stanowić kosztów podatkowych.
Nowe przepisy
Treść nowego art. 16 ust. 1 pkt 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje, że do kosztów uzyskania przychodów nie będzie można zaliczać kosztów poniesionych przez podatnika będącego spółką w związku ze świadczeniem wykonywanym przez podmiot powiązany bezpośrednio, lub pośrednio z podatnikiem, lub ze wspólnikiem (akcjonariuszem) podatnika, jeżeli poniesienie tego kosztu stanowiło będzie tzw. ukrytą dywidendę.
Czym jest ukryta dywidenda
Ustawa jasno określa kiedy mamy do czynienia z ukrytą dywidendą, mówi o niej w trzech przypadkach:
- w przypadku gdy wysokość tych kosztów uzależniona jest od osiągnięcia zysku przez spółkę, lub
- racjonalnie działająca firma takich kosztów by nie ponosiła (mogąc np. skorzystać z ofert konkurencyjnych firm po niższej cenie), lub
- koszty te ponoszone są z tytułu prawa do korzystania z aktywów, które stanowiły własność wspólnika lub podmiotu powiązanego ze wspólnikiem przed utworzeniem podatnika – np. wynajem części nieruchomości na biuro.
Uzasadnienie do projektu ustawy wprowadzającej dodatkowe ograniczenia wskazuje na następujące formy tzw. ukrytej dywidendy:
- płatności niezwiązane z działalnością gospodarczą,
- transakcje o nierynkowym charakterze,
- nadmierne zadłużenie spółki u podmiotów powiązanych,
- uzależnienie wysokości wynagrodzenia dla podmiotów powiązanych od zysków spółki,
- użytkowanie przez spółkę majątku jej wspólnika, wcześniej wycofanego z tej spółki.
Wyłączeniu z kosztów mają zatem podlegać m.in. transakcje sztuczne, nieuzasadnione ekonomicznie, o nierynkowych cenach. Zmiana przepisów ma na celu przede wszystkim wyeliminowanie procedury wyciągania zysków ze spółek, jednak w przypadku osiągania przez podmiot zysku, a koszty związane z transakcjami z podmiotami powiązanymi nie przekraczają jego wartości, to ww. przepisów nie stosuje się.
Wyłączenie z nowych przepisów
Ustawa wskazuje również wyłączenia z ograniczenia możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów, kosztów poniesionych przez podatnika w ramach podmiotu powiązanego. Nie będzie miało ono zastosowania do każdego rodzaju kosztów. Przepisy jasno wskazują, że wyłączenie dotyczy tych kosztów, dla których został spełniony przynajmniej jeden z warunków:
- transakcja ma nierynkowy charakter, lub
- gdyby nie doszło do transakcji, to spółka dysponowałaby zyskiem netto w rozumieniu przepisów o rachunkowości za rok obrotowy, w którym dane świadczenie zostało uwzględnione w wyniku finansowym (tj. wypłata wynagrodzenia z tytułu świadczenia prowadzi do wygenerowania straty bilansowej w spółce).
Powiązanie podmiotów
Zgodnie z art. 11a ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT oraz analogicznym art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT podmioty powiązane są charakteryzowane przez jedno z czterech kryteriów:
- znaczący wpływ – jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot;
- podmioty, na które wywiera znaczący wpływ ten sam podmiot, lub członek rodziny do drugiego stopnia wywiera znaczący wpływ;
- spółka niemająca osobowości prawnej i jej wspólnik;
- podatnik i jego zagraniczny zakład.
Powyższe kryteria jasno wskazują na to, że powiązanie podmiotów w rozumieniu ustawy nie dotyczy jedynie powiązania kapitałowego, a szerokiego zakresu powiązań.
Znaczący wpływ w rozumieniu ustawy ma miejsce w momencie, gdy jeden z nich spełnia jedno z kryteriów: udziałów (posiada bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale), praw głosu (25% głosów w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających) lub zysku (25% udziału w zyskach). Co więcej, dwa podmioty, które nie są powiązane bezpośrednio, mogą być powiązane poprzez podmiot trzeci, spełniający w kontekście tych dwóch podmiotów jedną z wyżej opisanych przesłanek powiązania podmiotów.
O powiązaniach pomiędzy podmiotami decydują również powiązania rodzinne: pozostawanie w stosunku małżeństwa, lub pokrewieństwa, lub powinowactwa do drugiego stopnia. Sam fakt wystąpienia powiązania rodzinnego determinuje wystąpienie powiązania pomiędzy podmiotami. Powiązanie pomiędzy podmiotami ma również miejsce w momencie wywierania wpływu osoby fizycznej na decyzje gospodarcze podmiotu.
Do powiązania podmiotów może doprowadzić również transakcja na rzecz podmiotu z raju podatkowego, wynosząca przynajmniej 100 tysięcy złotych.
Zgodnie z brzemieniem przepisów o podmiotach powiązanych w sytuacji, gdy pomiędzy podmiotami wystąpią relacje ustanawiane lub utrzymywane, które nie wynikają z potrzeb ekonomicznych, dochodzi do manipulowania strukturą właścicielską. Wówczas takie podmioty uznaje się za powiązane.
Źródła:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19920210086/U/D19920086Lj.pdf [dostęp: 2021.12.07]
https://ksiegowosc.infor.pl/podatki/cit/cit/koszty/5344415,Polski-Lad-Ukryta-dywidenda.html [dostęp: 2021.12.07]
