Każda praca zarobkowa ma charakter odpłatny. To oznacza, że wynagrodzenie pracownicze stanowi obowiązkowy element stosunku pracy łączącego pracodawcę z zatrudnianymi osobami, przy czym w razie jakichkolwiek nieprawidłowości w tym względzie podwładni mają prawo dopominać się ich usunięcia i wypłacania pensji w odpowiedniej wysokości. Warunki wynagradzania pracowników za pracę zostały uwzględnione w różnych aktach prawnych. Dotyczy to nie tylko dokumentów prawnych wydawanych przez głównego prawodawcę, czyli parlament, ale także wewnętrznych aktów prawnych obowiązujących w danej firmie. Warto dowiedzieć się, jak w praktyce wygląda kwestia wynagradzania pracowników za pracę oraz w jaki sposób z reguły oblicza się wynagrodzenia przysługujące poszczególnym osobom z tego tytułu.
Akty prawne dotyczące warunków wynagradzania pracowników
Warunki wynagradzania pracowników określane są w Kodeksie pracy, a także w innych dokumentach dotyczących stawek, składników oraz sposobów obliczania wysokości pensji oraz innych świadczeń przysługujących podwładnym. W tego typu dokumentach znajdują się też regulacje odnoszące się do zasad wypłacania pensji, a także określonego terminu, miejsca i formy wypłat. Zwykle warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń z nią związanych zawarte są w układach zbiorowych pracy.
W praktyce jednak nie każda firma dysponuje takimi dokumentem. Jeśli zatem w danej firmie nie ma układów zbiorowych pracy, a zatrudnia on co najmniej 50 pracowników, w takim przypadku warunki wynagradzania zawarte są w odpowiednim regulaminie, wchodzącym w skład obowiązującego regulaminu pracy. Jeśli w firmie pracuje od 20 do 50 osób i nie ma tam układów zbiorowych pracy, w takim przypadku pracodawca zobowiązany jest do opracowania dokumentu, zwanego regulaminem wynagrodzenia, jeśli z takim wnioskiem wystąpi zakładowa organizacja związkowa.
Osobą odpowiedzialną za przygotowanie regulaminu jest pracodawca, który w tym przypadku działa w porozumieniu ze wspomnianą organizacją (jeśli taka istnieje w danej firmie). Regulamin wynagradzania powinien wejść w życie w terminie dwóch tygodni od momentu jego ogłoszenia przez pracodawcę w określonej formie, np. poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń albo wysłanie pracownikom stosownej informacji pocztą mailową. Jeśli jednak w danym zakładzie pracy nie ma ani regulaminów wynagradzania pracowników, ani układów zbiorowych, w takim przypadku wszelkie kwestie dotyczące wynagrodzeń powinny być ustalone w umowie o pracę.
Wynagrodzenie za pracę – w jaki sposób ustala się jego wysokość?
Co do zasady, o tym, jak wysokie będzie wynagrodzenie za pracę w danym przypadku, decyduje kilka najważniejszych czynników. Dotyczy to przede wszystkim rodzaju wykonywanej pracy oraz kwalifikacji wymaganych do jej wykonywania. Nie bez znaczenia jest też ilość oraz jakość świadczonej w danym przypadku pracy. Wynagrodzenie jest świadczeniem, które przysługuje zawsze w zamian za wykonaną pracę, która została zrealizowana z należytą dokładnością i precyzją. Jest to świadczenie wypłacane z dołu, czyli za zrealizowane już zadania oraz projekty – czy to w całości, czy też w części.
Wynagrodzenie za czas choroby i niewykonywania pracy
Niekiedy mimo formalnego braku wykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do otrzymywania wynagrodzenia w określonej wysokości. Dotyczy to np. choroby. W takim przypadku może on otrzymać pensję za czas trwający łącznie w danym roku kalendarzowym 33 dni bądź 14 dni (w przypadku pracowników, którzy ukończyli już 50 rok życia). Za czas choroby zwykle otrzymuje się wynagrodzenie w wysokości 80% normalnej podstawowej pensji albo 100% w przypadku wypadku w drodze do lub z pracy, choroby w trakcie ciąży, a także poddania się różnym badaniom i zabiegom przez dawców komórek, tkanek i narządów. Jeśli niezdolność do pracy w praktyce trwa dłużej niż 33 dni lub 14 dni, wówczas danemu pracownikowi przysługuje prawo do otrzymania zasiłku chorobowego.
Niemożność wykonywania pracy może wynikać także z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. W takim przypadku pracownik może otrzymać pensję w określonej wysokości, jeśli w tym czasie pozostawał w pełnej gotowości do pracy. Na wysokość wspomnianego wynagrodzenia w tym przypadku wpływa osobiste zaszeregowanie konkretnej jednostki, pobierającej określoną stawkę godzinową bądź miesięczną. W trakcie niezawinionego przestoju pracownikowi można zlecić wykonywanie tzw. prac zastępczych. Wysokość wypłacanego z tego tytułu wynagrodzenia powinna być na takim samym poziomie, jak normalna pensja pracownicza.
Składniki wynagrodzenia
Wynagrodzenie zazwyczaj składa się z pensji zasadniczej oraz różnych dodatków do niej. Pensję zasadniczą określa się według stawki osobistego zaszeregowania. W zależności od indywidualnych okoliczności może to być wynagrodzenie czasowe (określona stawka godzinowa, tygodniowa bądź miesięczna) albo akordowe (uzależnione od osobistych wyników w pracy). Wśród dodatkowych składników wynagrodzenia pracowniczego wymienia się natomiast premie i nagrody.
Autor: Łukasz Stachurski
Źródła:
