Organizacja czasu pracy w każdej firmie może wyglądać nieco inaczej. Zależy to bowiem zarówno od specyfiki wykonywanej pracy, jak i indywidualnych upodobań pracodawcy oraz jego preferencji. Systemy i rozkłady pracy stosowane w danym przedsiębiorstwie są szczegółowo opisane w regulaminie pracy. Co do zasady, dotyczą one wszystkich pracowników pracujących w jednej firmie bądź też określonym jej oddziale. Trzeba mieć jednak świadomość, że w określonych sytuacjach pracownicy mogą wnioskować u szefa o przyznanie im możliwości pracy w indywidualnym rozkładzie czasu. Dowiedz się więcej na temat zasad ustalania systemów, rozkładów oraz okresów rozliczeniowych w pracy.
Systemy czasu pracy – standardowe zasady
Standardowo czas pracy każdego pracownika zatrudnionego w normalnym, pełnoetatowym wymiarze powinien wynosić maksymalnie 8 godzin na dobę oraz 40 godzin tygodniowo. Trzeba przy tym pamiętać o konieczności zapewnienia pracownikowi możliwości nieprzerwanego odpoczynku pomiędzy poszczególnymi dniami pracy, który będzie wynosił co najmniej 11 godzin (pomiędzy jednym a drugim tygodniem musi to być natomiast co najmniej 35 godzin).
Pracownik może pracować na jedną zmianę bądź też naprzemiennie np. na rano, na popołudnie, jak również na noc. Przy tym trzeba pamiętać, że w tym ostatnim przypadku pracodawca jest zobowiązany do zapłacenia pracownikowi wyższą stawkę godzinową za pracę w porze nocnej. Oczywiście, pracownik może też pracować w tzw. nadgodzinach. W takim przypadku również przysługuje mu prawo do uzyskania dodatkowej gratyfikacji za wykonywanie obowiązków służbowych poza normalnymi godzinami pracy.
System równoważnego czasu pracy
System równoważnego czasu pracy może być stosowany wówczas, gdy jest to związane ze specyficznymi wymaganiami danej pracy, jak i jej organizacją. Zasadnicza istota tego systemu sprowadza się do możliwości przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy, jednak nie więcej niż do 12 godzin w każdym okresie rozliczeniowym o długości maksymalnie jednego miesiąca. Jeśli doszło do przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy, pracodawca musi pamiętać o tym, że pracownik ma prawo do skorzystania z krótszego dobowego wymiaru czasu pracy w innym terminie bądź z wolnego dnia w tym czasie. W uzasadnionych przypadkach okresy rozliczeniowe mogą zostać przedłużone do trzech lub czterech miesięcy (dotyczy to głównie prac uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych.
Przy pracach polegających na dozorowaniu urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu czas pracy może zostać przedłużony do 16 godzin. Okres rozliczeniowy wynosi wówczas czas jednego miesiąca. Taki sam okres rozliczeniowy obowiązuje także w przypadku pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu osób i mienia, a także w zakładowych strażach pożarnych i służbach ratowniczych. Ich czas pracy może być jednak wydłużony do 24 godzin.
Bezpośrednio po przedłużonym czasie pracy pracownik ma prawo do nieprzerwanego odpoczynku w wymiarze co najmniej tylu samo godzin, co zostały przepracowane.
W związku z pandemią COVID-19 w ramach tzw. Tarczy antykryzysowej w marcu 2020 roku wprowadzono pewne modyfikacje w równoważnym czasie pracy. Zgodnie ze wspomnianymi zmianami okresy rozliczeniowe w firmach szczególnie dotkniętych skutkami gospodarczymi trwającej epidemii zostały przedłużone do 12 miesięcy. W praktyce oznacza to, że do zrównoważenia dłuższego w danym dniu czasu pracy może dojść nawet po upływie kilkunastu miesięcy od upływu tego terminu.
Praca w ruchu ciągłym
Niektóre prace ze względu na swoją specyfikę muszą być wykonywane ciągle, bez przerwy (tego bowiem wymaga stosowana technologia produkcyjna). W tym przypadku wykorzystuje się system czasu pracy w ruchu ciągłym. Można w takim przypadku przedłużyć czas wykonywania pracy do 43 godzin tygodniowo na tydzień oraz do 12 godzin w ciągu dnia. Okres rozliczeniowy nie przekracza wtedy 4 tygodni. W tym systemie pracownik za każdą dodatkową godzinę przepracowaną we wspomnianym systemie może oczekiwać dodatków do wynagrodzenia w określonej wysokości.
Wymiar pracy pracownika wykonującego swe obowiązki w tym systemie oblicza się, mnożąc 8 godzin przez liczbę dni roboczych w danym miesiącu (odliczając niedziele, święta oraz inne dni wolne od pracy. Następnie do uzyskanej w ten sposób liczby godzin dodaje się liczbę przedłużonych godzin
Przerywany czas pracy
W niektórych przypadkach może być stosowany również przerywany czas pracy. Odnosi się on do takiej pracy, w której jest możliwe zastosowanie jednej, trwającej nawet kilka godzin przerwy. Co do zasady, wspomniana przerwa nie wlicza się do systemu czasu pracy. Przerwy tej nie wlicza się do czasu pracy. Niemniej jednak pracodawca jest zobowiązany do opłacenia pracownikowi specjalnego świadczenia o wysokości połowy normalnego wynagrodzenia za czas przestoju.
Osoby, które opiekują się małymi dziećmi bądź też starszymi lub niepełnosprawnymi osobami mogą także skorzystać z prawa do zastosowania indywidualnego rozkładu czasu pracy, ustalając szczegóły z pracodawcą.
Autor: Łukasz Stachurski
Źródła:
