W dzisiejszej rzeczywistości gospodarczej przedsiębiorcy niejednokrotnie wystawiają faktury sprzedaży w walucie obcej zarówno dla kontrahentów z Polski jak i spoza Polski. Sami także otrzymują wiele faktur kosztowych wystawionych w walucie obcej. Jeżeli do tego dołożyć zapłatę za taką fakturą także w walucie obcej to w skutek tego powstanie różnica kursowa.
Jak obliczyć kurs dla faktury sprzedaży i faktury kosztowej wyrażonej w walucie obcej? Kiedy powstanie różnica kursowa i czy będzie ona kosztem czy przychodem. Na te i wiele innych pytań odpowiedziano w niniejszej publikacji.
Co to jest różnica kursowa
Różnica w kursie waluty występuje wtedy, gdy należność np. za towar, usługę, wynagrodzenie jest większa lub mniejsza od otrzymanej wpłaty albo zobowiązanie z ww. tytułów jest mniejsze lub większe od zapłaty.
Różnice kursowe mogą więc wystąpić nie tylko w transakcjach zakupu lub sprzedaży towarów lub usług, ale przy spłatach kredytów, pożyczek, zapłatach wynagrodzeń czy regulowaniu innych należności albo zobowiązań.
UWAGA:
Różnica kursowa wystąpi tylko wtedy, kiedy należność albo zobowiązanie jest wyrażone w walucie obcej i jednocześnie zapłata występuje w walucie obcej. |
Kiedy powstanie różnica kursowa
Różnica kursowa może powiększyć przychód wtedy mówi się o dodatniej różnicy kursowej albo zwiększyć koszt wówczas mówi się o ujemnej różnicy kursowej.
Ustawowe przypadki wynikające z art. 24c ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 zwanej dalej ustawą o PIT) zaprezentowano w poniższej tabeli.
| Dodatnie różnice kursowe |
Przychód należny w walucie obcej po przeliczeniu na złote (według kursu średniego ogłaszanego przez NBP) jest niższy od zapłaty - wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. |
| Koszt w walucie obcej po przeliczeniu na złote (według kursu średniego ogłaszanego przez NBP) jest wyższy od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. |
| Otrzymane (nabyte) środki pieniężne lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu (ich wartość) jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty (lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych) - według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem, gdy dotyczy kredytu, pożyczki. |
| Kredyt (pożyczka) jego wartość w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. |
| Kredyt (pożyczki) jego wartość w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. |
| Ujemne różnice kursowe |
Przychód należny w walucie obcej po przeliczeniu na złote (według kursu średniego ogłaszanego przez NBP) jest wyższy od zapłaty - wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. |
| Koszt w walucie obcej po przeliczeniu na złote (według kursu średniego ogłaszanego przez NBP) jest niższy od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. |
| Otrzymane (nabyte) środki pieniężne lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu (ich wartość) jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty (lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych) - według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem, gdy dotyczy kredytu, pożyczki. |
| Kredyt (pożyczka) jego wartość w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. |
| Kredyt (pożyczka) jego wartość w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. |
Po jakim kursie przeliczyć uzyskany przychód
Nawiązując do art. 14 ust. 1 ustawy o PIT przychodem z działalności jest kwota należna, a więc wszystko co ma otrzymać podatnik z tytułu prowadzenia działalności, po wyłączeniu:
- wartości zwróconych towarów,
- udzielonych bonifikat i skont.
|
UWAGA:
U czynnych podatników VAT przychód należny jest wyrażony w kwocie netto bez podatku VAT.
|
Przychód powstaje w dniu wydania rzeczy, wykonania usługi (także częściowego) ale nie później niż:
- dzień wystawienia faktury,
- dzień uregulowania całości należności.
Wiedząc, kiedy powstaje przychód można odnieść się do sposobu przeliczenia przychodu w walucie obcej.
Pamiętając o art. 11a ustawy o PIT - przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.
Przykład 1
Czynny podatnik VAT prowadzi działalność polegającą na sprzedaży smartfonów oraz akcesoriów do nich. Dla kontrahenta z Niemiec wystawił fakturę za sprzedaż używanego smartfona na kwotę 500 EUR.
Wydanie telefonu nastąpiło dnia 01.09.2023r. a faktura została wystawiona dnia 02.09.2023r i została opłacona gotówką w walucie EUR.
Dzień, w którym wystąpi przychód (z trzech różnych dat) do opodatkowania podatkiem PIT to 01.09.2023r. z uwagi na to, że wystąpił jako pierwszy, potem nastąpiło wystawienie faktury i zapłata.
Skoro tak, kurs dla:
- faktury wystawionej na kwotę 500 EUR należy przeliczyć według kursu EUR z dnia 31.08.2023r. a więc jest on zawarty w tabeli nr 168/A/NBP/2023 z dnia 2023-08-31 i wynosi 4,4684 zł,
- zapłaty na kwotę 500 EUR dokonanej dnia 02.09.2023r. należy przeliczyć według kursu EUR z dnia 01.09.2023r. a więc jest on zawarty w tabeli nr 169/A/NBP/2023 z dnia 2023-09-01 i wynosi 4,4762 zł,
Przeliczenie:
- przychodu uzyskanego z dnia 01.09.2023r. - 4,4684 zł x 500 EUR = 2.234,20 zł,
- otrzymanej wpłaty z dnia 02.09.2023r. - 4,4762 zł x 500 EUR = 2.238,10 zł.
Przychód należny w kwocie 2.234,20 zł – otrzymana wpłata 2.238,10 zł = 3,90 zł.
W efekcie dodatnia różnica kursowa 3,90 zł będzie przychodem z działalności gospodarczej, ponieważ podatnik otrzymał więcej aniżeli wynikało to z przychodu (moment wydania telefonu) po przeliczeniu na polskie złote.
Po jakim kursie przeliczyć poniesiony koszt
To po jakim kursie przeliczać poniesiony koszt określone jest także w art. 11a ustawy o PIT.
Zatem koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
Dzień poniesienia kosztu to zazwyczaj dzień wystawienia faktury lub innego dokumentu np. umowy, polisy, niekiedy potwierdzenia zapłaty opłaty, potwierdzenia zapłaty wynagrodzeń.
W przypadku kosztów, które swym zasięgiem obejmują dwa lata i więcej (przekraczają dany rok kalendarzowy) – podatnik musi wybrać i stosować przez cały rok jedną z dwóch metod rozliczania kosztów w PKPiR.
Metoda uproszczona pozwala np. ująć polisę OC dotyczącą części roku 2023 i 2024 za samochód w dacie wystawienia polisy.
Metoda memoriałowa wymaga ujęcia części kosztu (proporcjonalnie przyporządkowanego) do części roku 2023 i 2024.
Przykład 2
Czynny podatnik VAT prowadzi działalność polegającą na sprzedaży usług wędkarskich. Dla zapewnienia szerokiego asortymentu nabył kilka modeli sprzętu wędkarskiego od kontrahenta z Czech.
Kontrahent wystawił podatnikowi dnia 11.09.2023r. fakturę na kwotę 3.500 EUR i w tym dniu wysłał towary.
Polski podatnik zapłacił tę fakturę dnia 15.09.2023r.
Dzień, w którym wystąpi poniesienie kosztu to dzień wystawienia faktury 11.09.2023r.
Skoro tak, to:
- otrzymaną fakturę kosztową na kwotę 3.500 EUR należy przeliczyć według kursu EUR z dnia 08.09.2023r. a więc jest on zawarty w tabeli nr nr 174/A/NBP/2023 z dnia 2023-09-08 i wynosi 4,6019 zł,
- kwotę zapłaty za fakturę 3.500 EUR dokonanej dnia 02.09.2023r. należy przeliczyć według kursu EUR z dnia 14.09.2023r. a więc jest on zawarty w tabeli nr 178/A/NBP/2023 z dnia 2023-09-14 i wynosi 4,6285 zł.
Przeliczenie:
- kosztu poniesionego dnia 11.09.2023r. - 4,6019 zł x 3.500 EUR = 16.106,65 zł,
- dokonanej zapłaty w dniu 15.09.2023r. - 4,6285 zł x 3.500 EUR = 16.199,75 zł.
Różnica kursowa wyniosła 16.106,65 zł – 16.199,75 zł = -93,10 zł. Ta różnica stanowi ujemną różnicę kursową.
W efekcie różnica kursowa 3,90 zł będzie przychodem z działalności gospodarczej, ponieważ podatnik otrzymał więcej aniżeli wynikał jego przychód po przeliczeniu na polskie złote.
Autor:
Krzysztof Ulicki
