Rejestr czynnych podatników VAT powinien być na bieżąco aktualizowany przez organy podatkowe. Mogą one domagać się udzielania informacji o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na treść wpisu w rejestrze. Jednym z takich zdarzeń jest niewątpliwie śmierć podatnika będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą. Jej zgon prowadzi do ustania bytu podatkowego tej osoby. Po śmierci podatnika-osoby fizycznej należy ustanowić zarząd sukcesyjny. W praktyce oznacza to, że w świetle obowiązującego prawa podatkowego podatnik-osoba fizyczna zostaje zastąpiony jednostką organizacyjną pozbawioną osobowości prawnej. Z kontynuacją działalności gospodarczej po zmarłej osobie wiąże się szereg kwestii, które należy wyjaśnić.
Na czym polega sukcesja podatkowa?
W przypadku śmierci przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną jego działalność przejmują spadkobiercy upoważnieni na mocy obowiązującego prawa lub zapisów sporządzonego przez spadkodawcę testamentu. Ustanowienie zarządu sukcesyjnego nad przedsiębiorstwem prowadzonym przed zmarłego oraz zgłoszenie tego faktu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oznacza, że nie ma podstaw do wykreślenia podmiotu gospodarczego z rejestru czynnych podatników VAT. Natomiast brak ustanowienia zarządu sukcesyjnego prowadzi do wykreślenia przedsiębiorstwa ze wspomnianego rejestru. Warto zaznajomić się z procedurami prawnymi przeprowadzanymi w obu przypadkach.
Zarząd sukcesyjny po śmierci czynnego podatnika VAT
Przedsiębiorca może ustalić zarząd sukcesyjny jeszcze przed śmiercią. Nawet jednak jeśli tego nie zrobi, prawo to przechodzi na jego spadkobierców, którzy podejmują autonomiczne decyzje co do tego, czy kontynuować prowadzoną przez zmarłego działalność, czy tez ją zlikwidować. W tym pierwszym przypadku trzeba zgłosić organowi podatkowemu chęć dalszego prowadzenia firmy.
Termin takiego zgłoszenia upływa w ciągu dwóch miesięcy od śmierci przedsiębiorcy. Wiadomość ta powinna dotrzeć do naczelnika urzędu skarbowego nie później niż w terminie do siedmiu dni od wpłynięcia zgłoszenia do urzędu. Do złożonej informacji trzeba koniecznie dołączyć sądowy dokument stwierdzający nabycie spadku. Jeśli po spadkodawcy dziedziczy kilka osób, a tylko jedna z nich chce dalej prowadzić działalność gospodarczą, pozostali spadkobiercy muszą złożyć stosowne oświadczenia o zrzeczeniu się swoich praw w tym względzie.
Ustanowienie zarządu sukcesyjnego – skutki w rejestrze podatkowym
Ustanowienie zarządu sukcesyjnego przebiega w kilku etapach. Po zgłoszeniu chęci kontynuacji działalności gospodarczej trzeba powołać zarządcę sukcesyjnego. Uzyskanie od nowych właścicieli firmy takiego zgłoszenia przez urząd skarbowy sprawia, że podatnik VAT pozostaje w rejestrze. Niezbędne jest jednak złożenie deklaracji za okresy, które poprzedziły okres dokonania zgłoszenia. Organ podatkowy może wystosować wezwanie do spadkobierców o dopełnienie wszystkich formalności w ustalonym terminie. Jeśli zostaną one spełnione, podatnik zostaje przywrócony do rejestracji VAT.
Wykreślenie podatnika z rejestru VAT
Organy skarbowe na ogół na bieżąco weryfikują prawidłowość danych podawanych przez podatników w zgłoszeniach rejestracyjnych. W trakcie wykonywania czynności sprawdzających może okazać się, że podmiot zawarty w rejestrze VAT faktycznie nie istnieje. Dla sądu ten fakt stanowi przesłankę do wykreślenia firmy z rejestrów. Taka sytuacja zazwyczaj dotyczy przypadków zgłoszenia VAT, w których widnieją dane podmiotu, który nie istnieje lub który istnieje, ale nie prowadzi i nigdy nie prowadził działalności gospodarczej (co sprawia, że nie był też autorem zgłoszenia VAT.
Ponadto może dojść także do sytuacji wykreślenia podatnika z rejestru VAT w sytuacji, gdy organ podatkowy pomimo podejmowanych licznych prób nie może nawiązać kontaktu ani z podatnikiem ani ewentualnie z ustanowionym przez niego pełnomocnikiem. Próby takie powinny być pisemnie udokumentowane. Nie może to być też jedna próba, ale co najmniej kilka.
Czasem do wykreślenia podatnika z rejestru podatników VAT dochodzi na skutek podania w zgłoszeniu danych, które nie są zgodne z prawdą. Odnosi się to do sytuacji świadomego i zamierzonego podania danych, które nie zgadzają się ze stanem rzeczywistym.
Z rejestru podatników VAT można również wykreślić podatnika, który nie stawia się notorycznie na wezwania naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, Szefa Krajowej Administracji Skarbowej albo dyrektora izby administracji skarbowej. Odnosi się to do sytuacji ciągłego niestawiania się, a nie do incydentalnych zachowań.
Oprócz tego, do wykreślenia z rejestru podatników VAT dochodzi wtedy, gdy istnieją uzasadnione przesłanki, że prowadzona działalność ukierunkowana jest na wykorzystanie banków lub SKOK-ów do wyłudzeń skarbowych. Także zgodnie z wprowadzonymi w 2019 roku przepisami prawnymi jeśli wobec danego podmiotu orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, nie ma możliwości jego pozostawania w dalszym ciągu w rejestrze czynnych podatników VAT.
Autor: Łukasz Stachurski
Źródła:
