Do końca 2021 roku większość przedsiębiorców była zwolniona z obowiązku comiesięcznego składania deklaracji do ZUS. Stosowny dokument wystarczyło złożyć raz w roku, na początku okresu rozliczeniowego (ewentualnie jeśli w ciągu roku płatnik pobierał świadczenie chorobowe, także trzeba było złożyć stosowne oświadczenie). Obecnie na przedsiębiorcach ciąży obowiązek systematycznego składania stosownych deklaracji za każdy miesiąc celem obliczenia wysokości należności płaconej jako składka zdrowotna. W świetle aktualnie obowiązujących przepisów prawo do korzystania z tego zwolnienia dotyczy jedynie trzech grup ubezpieczonych, z wyłączeniem osób opłacających składki za siebie i współpracowników. Zmodyfikowano także termin opłacania składek i przekazywania stosownych druków do ZUS-u. Warto dowiedzieć się więcej na ten temat.
Deklaracje do ZUS – stan prawny do końca 2021 roku
Osoby, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą, nie zatrudniające żadnych pracowników, do końca grudnia 2021 roku mogły korzystać z możliwości zwolnienia z obowiązku przesyłania deklaracji do ZUS. Obowiązywały jednak przy tym pewne warunki. Przede wszystkim dotyczyło to sytuacji, gdy w danych dokumentach nie nastąpiły żadne zmiany w porównaniu z poprzednim miesiącem. Ponadto w ostatnio zadeklarowanych rozliczeniach musiała widnieć najniższa możliwa kwota służąca do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne (lub samo zdrowotne).
Wspomniane prawo dotyczyło także innych grup przedsiębiorców. Zaliczano do nich głównie właścicieli firm, którzy opłacali tzw. mały ZUS. Odnosiło się to do deklaracji za pierwszy przepracowany w pełni miesiąc kalendarzowy do końca roku kalendarzowego, na który ustalono daną podstawę. Deklarację musiał on złożyć na początku każdego roku podatkowego po ustaleniu najniższej podstawy wymiaru składek, biorąc pod uwagę uzyskany w poprzednim roku dochód.
Podobnie z tego uprawnienia mogli również korzystać przedsiębiorcy zatrudniający bez umowy lub w oparciu o stosowną umowę bliskich członków rodziny, którzy zostali z tego tytułu zgłoszeni do obowiązującego systemu ubezpieczeniowego. Podobnie jak w pozostałych przypadkach, z tej możliwości można było korzystać wtedy, gdy nie nastąpiły żadne zmiany w porównaniu do poprzedniego miesiąca oraz przy założeniu zadeklarowania najniższej obowiązującej współpracownika podstawy wymiaru składek.
Co zmieniło się od 2022 roku?
Począwszy od stycznia 2022 roku, wprowadzono w życie regulacje prawne ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i niektórych innych ustaw, popularnie zwanej Polskim Ładem. Na ich podstawie ograniczono grono podmiotów zwolnionych z comiesięcznego przekazywania druków ZUS DRA do organu rentowego. Obecnie z tego prawa mogą korzystać jedynie osoby duchowne, a także osoby składające dokumenty za nianie i ci, którzy podlegają dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.
Z powyższego wynika jednoznacznie, że osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą zostały ostatecznie wykluczone z możliwości korzystania z ulgi w zakresie braku konieczności comiesięcznego składania deklaracji do ZUS-u. Po spełnieniu określonych warunków można było skorzystać z tej możliwości jeszcze w styczniu 2022 roku, składając ostatni dokument rozliczeniowy za grudzień 2022 roku. Przy dokumentach za styczeń bieżącego roku i kolejne miesiące istnieje już obowiązek składania wspomnianych deklaracji.
Różne rodzaje deklaracji
Zgodnie z nowymi regulacjami do organu ZUS należy przekazywać pewne dokumenty, do których zalicza się nie tylko deklarację rozliczeniową, ale również inne raporty miesięczne. Płatnicy rozliczający składki tylko za siebie składają do ZUS jedynie pierwszy ze wspomnianych dokumentów. W przypadku składania dokumentów nie tylko za siebie, ale też za inne osoby (np. współpracowników, pracowników zatrudnionych na umowę o pracę i umowę-zlecenie) rozliczeń dokonuje się zarówno w oparciu o deklaracje, jak i raporty imienne.
W deklaracjach rozliczeniowych ZUS DRA płatnicy wykazują wypłacone świadczenia oraz rozliczenie składek ubezpieczeniowych. Wśród raportów miesięcznych wyodrębnia się natomiast ZUS RCA i ZUS RSA. Pierwszy z wymienionych ma za zadanie rozliczenie składek na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne. Na drugim natomiast wykazuje się wypłacone świadczenia, a także przerwy w opłacaniu składek za ubezpieczonych. Nie obowiązuje już natomiast wzór imiennego raportu ZUS RZA dotyczącego rozliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Nowe terminy opłacania składek zdrowotnych
Od stycznia 2022 roku zmieniły się także terminy do rozliczania się z ZUS. Jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe mają termin do 5 dnia każdego miesiąca, na załatwienie tych formalności, jednostki posiadające osobowość prawną (np. spółki kapitałowe, stowarzyszenia fundacje) do 15 dnia każdego miesiąca. Wszyscy pozostali płatnicy składek muszą je opłacić w terminie do 20 dnia każdego miesiąca.
Autor: Łukasz Stachurski
Źródła:
