W trakcie trwania życia zawodowego wraz z biegiem czasu pracowników, zwłaszcza starszych, coraz częściej nawiedzają myśli o zbliżającej się wielkimi krokami emeryturze. Nie od dziś bowiem wiadomo, że polski system emerytalny nie działa zbyt sprawnie, nie gwarantuje on też na ogół zbyt wysokich emerytur, co wiele osób skłania do podejmowania dodatkowego zatrudnienia po zakończeniu kariery zawodowej. Obecnie jednak osobom tym coraz częściej z pomocą przychodzą tzw. Pracownicze Plany Kapitałowe, czyli specjalny, wprowadzony w październiku 2018 roku program oszczędnościowy, ukierunkowany z jednej strony na zabezpieczenie interesów polskich emerytów, a z drugiej na rozwój krajowej gospodarki.
Czym są Pracownicze Plany Kapitałowe?
Pracownicze Plany Kapitałowe często określane są skrótem PPK. Idea ich powstania narodziła się na niwie społeczności międzynarodowej, która w obliczu pogłębiającego się niżu demograficznego od wielu już lat podejmuje starania o zrewolucjonizowanie systemów emerytalnych w różnych krajach. W Polsce tego rodzaju programy oszczędnościowe powołano do życia w wyniku solidarnie podjętej współpracy pomiędzy rządem, organizacjami zawodowymi i pracodawców, a także Polskim Funduszem Rozwoju. Nowe rozwiązania ukierunkowane są na praktyczne wdrożenie systemów samodzielnego odkładania pieniędzy na emeryturę przez pracowników, co w efekcie pozwala na udzielanie ubezpieczonym szeroko zakrojonej pomocy w dziedzinie budowania kapitału emerytalnego.
Reguły rządzące PPK
Systemem PPK automatycznie objęto wszystkie pracujące w firmach lub przedsiębiorstwach osoby znajdujące się w przedziale wiekowym od 18 do 54 lat. Także starszym pracownikom udostępniono możliwość włączenia się we wspomniany system, jakkolwiek wymaga się od nich w takiej sytuacji złożenia odpowiedniego oświadczenia woli. Z PPK wyłączono osoby prowadzące własną działalność gospodarczą, a także rolników i przedstawicieli służb mundurowych. Pracownicze Plany Kapitałowe nakładają na pracodawcę i pracownika obowiązek solidarnego opłacania składek podstawowych oraz dodatkowych w odpowiedniej wysokości.
Aktywni uczestnicy PPK ponadto mogą również liczyć na zagwarantowane im przez rząd dopłaty pochodzące z Funduszu Pracy. Do inwestowania zgromadzonych w ten sposób pieniędzy upoważniono cztery instytucje państwowe, wśród których wymienia się kolejno: Zakłady Ubezpieczeń, Pracownicze Towarzystwa Emerytalne, Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, jak również Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Instytucje te poza tym muszą jednak spełnić kilka warunków, aby można je było uznać za uprawnione do prowadzenia PPK. Chodzi tutaj przede wszystkim o przynajmniej trzyletnie doświadczenie w dziedzinie zarządzania otwartymi funduszami emerytalnymi lub innymi funduszami inwestycyjnymi. Ponadto minimalna wartość ich własnego kapitału powinna osiągnąć poziom 25 mln zł, z czego co najmniej 10 mln zł musi występować w środkach płynnych. Co więcej, od tych instytucji wymaga się operowania konkretną liczbą funduszy albo subfunduszy zdefiniowanej daty, którą obecnie ustalono na pięć funduszy. W ramach tych funduszy szacowane ryzyko inwestycyjne wraz z postępującym wiekiem ich członka powinno ulegać systematycznemu zmniejszaniu się.
Lokowanie kapitału w części dłużnej
Ustawa przewiduje, że środki pochodzące z PPK muszą być lokowane w części udziałowej w spółki WIG20 oraz w inwestycje zagraniczne, w minimalnych proporcjach wynoszących odpowiednio 40% i 20%. Jeśli natomiast chodzi o spółki WIG40 i inne spółki giełdowe, środki te można na nich lokować maksymalnie w 20% i 10%. Z kolei w części dłużnej należy je lokować głównie (w co najmniej 70%) w papiery wartościowe emitowane głównie przez Skarb Państwa, jak również jednostki samorządu terytorialnego, NBP, władze publiczne, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Centralny oraz banki centralne państw zrzeszonych w Unii Europejskiej. To samo dotyczy również depozytów o terminie zapadalności nieprzekraczającym 180 dni w bankach krajowych i innych instytucjach kredytowych uznawanych przez EBC za wiarygodne i rzetelne. W inne aktywa można natomiast lokować nie więcej ni 30% środków.
Czym różnią się PPK od OFE?
Uczestnicy PPK są wyłącznymi właścicielami środków zgromadzonych w ramach tych funduszy. Do momentu ukończenia 60 roku życia standardowo nie mogą oni jednak korzystać dowolnie z tych pieniędzy, choćby poprzez przetransferowanie ich do innego PPK, OFE lub IKE. Istnieją jednak pewne wyjątki od tej reguły. Do takich wypadków zalicza się przede wszystkim poważna choroba uczestnika lub jego współmałżonka albo dziecka. Wtedy można bezzwrotnie otrzymać do ¼ środków zgromadzonych w ramach PPK. Osoby poniżej 45 roku życia mogą ponadto ubiegać się o wypłatę całości lub części zgromadzonego w PPK kapitału, z przeznaczeniem na wkład własny. W tym wypadku jednak obowiązują odpowiednie terminy zwrotu wypłaconych środków, który należy rozpocząć przed upływem 5 lat od momentu wypłaty tych środków, a zakończyć co najwyżej 15 lat później.
