W kwietniu 2018 roku weszły w życie przepisy zawarte w tzw. Konstytucji dla biznesu. W praktyce oznacza to znaczne ułatwienia w prowadzeniu działalności gospodarczej dla małych i średnich przedsiębiorców. Pewne uregulowania odnoszą się także do usług realizowanych w ramach działalności nierejestrowej na rzecz firmy prowadzonej przez współmałżonka. W takim wypadku jednak powstają pewne wątpliwości odnośnie tego, czy realizowane w ten sposób usługi stanowią koszt podatkowy, czy też nie. Warto zapoznać się z obowiązującymi w tym względzie uregulowaniami prawnymi.
Czym jest działalność nierejestrowana?
Ustawa Prawo przedsiębiorców przewiduje, że prowadzona przez daną osobę działalność zarobkowa nie musi przybierać formy zarejestrowanej działalności gospodarczej w sytuacji, gdy osiągany z jej tytułu przychód w żadnym miesiącu w roku podatkowym nie przekracza połowy kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2019 roku kwota ta wynosi 1125 zł). Z prawa do prowadzenia nieewidencjonowanej działalności mogą korzystać jedynie te osoby, które nie prowadziły żadnej działalności gospodarczej w przeciągu ostatnich 60 miesięcy. Biorąc pod uwagę powyższe uregulowania, osoby, które z nich korzystają, mogą liczyć na pewne udogodnienia. Przede wszystkim nie muszą one zgłaszać faktu prowadzenia własnej firmy w CEIDG, a także w urzędzie skarbowym i ZUS-ie. Nie ciążą na nich żadne zobowiązania odnoszące się do konieczności opłacania podatku dochodowego, a także składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Działalność nierejestrowana nie wiąże się również z wymogiem prowadzenia księgowości w jakiejkolwiek, choćby uproszczonej formie.
Osiągane z tytułu prowadzenia tego rodzaju działalności dochody uznaje się za dochody z innych źródeł. Nie jest to zatem przychód z prowadzonej działalności gospodarczej w ścisłym znaczeniu tego pojęcia. Jeśli przychody z działalności nierejestrowanej w danym miesiącu przekroczą wyznaczony limit, taka działalność automatycznie staje się działalnością gospodarczą (począwszy od dnia przekroczenia ustalonej kwoty). Dla danej osoby oznacza to konieczność zgłoszenia prowadzonej działalności do CEIDG w terminie do tygodnia od momentu przekroczenia wyznaczonego limitu. Dopóki dana działalność przynosi przychody niższe od limitu, nie można jej postrzegać w formie przedsiębiorstwa. Prowadząca ją osoba nie jest zatem przedsiębiorcą.
Wynagrodzenie małżonka w kontekście przychodów przedsiębiorcy
Jeśli jeden z małżonków wykonuje pracę na rzecz firmy współmałżonka, trzeba wziąć pod uwagę odpowiednie regulacje prawne zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Art. 23 ust. 1 tej ustawy wskazuje, że wartość własna pracy podatnika, jego współmałżonka oraz małoletnich dzieci nie jest kosztem uzyskania przychodów. Od stycznia 2019 roku co prawda wartość wynagrodzenia wypłacanego współmałżonkowi zatrudnionemu w firmie została uznana za koszt uzyskania przychodu. W dalszym ciągu takim kosztem nie jest jednak praca własna.
Koszty usług realizowanych przez firmę małżonka na rzecz osoby prowadzącej działalność nieobjętą wymogami rejestracyjnymi
Zgodnie z praktyką działania organów skarbowych pojęcie pracy odróżnia się od pojęcia usługi. Jeśli zatem jeden z małżonków świadczy na rzecz drugiego usługi, można je uznać za koszty uzyskania przychodu. Choć z założenia działalność nierejestrowa nie jest równoznaczna z działalnością gospodarczą, stosuje się względem niej dokładnie takie same regulacje, jakie obowiązują w przypadku świadczenia usług pomiędzy jedną firmą a drugą. Wykonywanie określonych usług w ramach działalności nieewidencjonowanej nie jest pracą własną współmałżonka. To sprawia, że w takiej sytuacji osoba korzystająca z usług realizowanych przez firmę żony lub męża może wszelkie związane z tym faktem wydatki uznać za koszty uzyskania przychodów, dokonując stosownych zapisów w księdze przychodów i rozchodów.
Podsumowanie
Osoby prowadzące działalność nierejestrową nie muszą otwierać firmy, są także zwolnione z konieczności opłacania składek ubezpieczeniowych. Podatek dochodowy rozlicza się tutaj w oparciu o inne źródła przychodów. Przedsiębiorca, który zleca wykonanie określonych prac, w takiej sytuacji nie posiada statusu płatnika, nie ciążą na nim żadne zobowiązania w zakresie odprowadzania składek do ZUS lub zaliczek na podatek dochodowy. Jego sytuacja podobna jest do sytuacji osoby, na rzecz której inny przedsiębiorca wykonał konkretną usługę. Przy prowadzeniu działalności nierejestrowej osoba za nią odpowiedzialna może wystawiać rachunki oraz samodzielnie rozliczać podatki. Świadczenie usług w ramach działalności nierejestrowej nie jest pracą własną współmałżonka, art 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT nie znajduje tutaj zatem żadnego zastosowania. Usługi świadczone przez współmałżonka na rzecz męża lub żony mogą zatem być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, co wiąże się z pewnymi znaczącymi udogodnieniami dla obu stron zaangażowanych w całą transakcję handlową.
Autor: Łukasz Stachurski
